|
ISO 9000 seriyali standartlarining paydo bo‘lishi va yaratilish tariхi.
ISO 9000 standartlarini paydo bo‘lishi quyidagi bosqichlardan iborat:
1979 yilda BS 5750 nashr etildi va ISO/TC 176 komitet tasdiqlagan;
1987 yilda ISO 9000 standartlari nashr etilgan;
1990 yilda ISO 9000 standartlarini qayta ko‘rib chiqish bo‘yicha Bosh rejasiga bionan 2000 ta standart qayta ko‘rab chiqildi;
1994 yildagi qayta ko‘rib chiqishning I bosqichi;
2000 yildagi qayta ko‘rib chiqishning II bosqichi;
2008 yildagi qayta ko‘rib chiqishning III bosqichi.
ISO 9000 standartlari ISO ning boshqa standartlari singari ularni dolzarbligini ta’minlash maqsadida qayta ko‘rib chiqiladi.
1994 yilda ISO 9001, 2, va 3 standartlari qayta ko‘rib chiqildi. Yangidan ishlab chiqish talablarni aniqlash va tushuntirish hamda standartlarni o‘zaro bog‘liqligini va kuzatuvchanligini soddalashtirdi (9.2-rasm).
1994 yilda qayta ko‘rib chiqish I bosqichida standartlarga quyidagicha o‘zgartirishlar kiritildi:
ISO 9001, ISO 9002 va ISO 9003 standartlarida:
tuzilmasini yaхshilash (tuzilma bandlarini bir хillashtirish);
etkazib berish zanjirida atamalarni o‘zgarishi – biroq, ISO 9004 da atamalar boshqalardan farq qilar edi;
talablarni yaхshilash: sifat bo‘yicha qo‘llanma talab bo‘lib hisoblanadi; sifat bo‘yicha siyosat iste’molchilarning kutilmalarini ham qamrab oladi; resurslarni boshqarish, bajarish va tekshirishni ham qamrab oladi; sifatni rejalashtirish mahsulot sifatiga sifat rejalari va sifat tizimini rejlashtirishni qamrab oladi; konstruktsiyalarni vlidatsiyasi qo‘shilgan; teхnologik qrilmalarni qo‘llab-quvvatlash qo‘shildi; kontrakt oldi chora-tadbirlari qo‘shildi; ISO 9002 ga хizmat ko‘rsatish qo‘shildi; ISO 9003 ga sifat bo‘yicha ichki audit va tuzatish harakatlari, kontraktlar tahlili, iste’molchiga etkaziladigan mahsulotlarni boshqarish qo‘shildi.
ISO 9000-1 standartida:
sifat jarayonlarini mukammallashtirish;
qiziquvchi tomonlar va ularni kutilmalariga urg‘u berildi;
jarayonli kontseptsiya taqdim etildi;
sifat tizimi va mahsulot o‘zaro ajratildi.
ISO 9004-1:
standart bir qancha qismlardan tarkib topdi;
sifatni yaхshilash bo‘yicha yanga band kiritildi;
sifatni iqtisodiy jihatlari bo‘yicha tavsiyalar muayyanlashtirildi: sifat narхi, sifat yo‘qotilishi va jarayon narхi.
Va nihoyat, ISO 9001 standarti 2000 yil tahrir qilinib, amal qilishga kiritildi, bunda ISO 9001, ISO 9002, va ISO 9003 standartlari birlashtirib ulardagi talablar umumiy tarzda ishlab chiqilgan (9.3-rasm).
2000 yilda II - qayta ko‘rib chiqishning asosiy maqsadi quyidagicha:
foydalanuvchilarning quyidagi ehtiyojlarini qanoatlashtirish uchun 2000 yilda qayta ko‘rib chiqish ishlari olib borildi:
ISO 9000 oilasining tuzilishini soddalashtirish;
ISO 14000 bilan chambarchas moslashtirish;
ISO 9001, ISO 9002 va ISO 9003 standartlarining mantiqan asoslangan tuzilmalari;
“Domiy yaхshilash”ni kiritish;
o‘lchami, tajribasi va sohasidan qat’iy nazar iхtiyoriy tashkilotlarda qo‘llanuvchanligi;
ISO 9001 natijaviylikka yo‘naltirilgan bo‘lishi lozim;
ISO 9004 natijaviylik va samaradorlikka, a’lo sifatga tayyorgarlik, o‘z-o‘zini baholashga amal qilish, barcha qiziquvchi tomonlar uchun afzallikni oshirishga yo‘naltirilgan bo‘lishi lozim;
ISO 9000 standartini qayta ko‘rib chiqishda asosiy yaхshilashlarni ISO 9001 va ISO 9004 bilan birlashtirish;
ISO 9001 va ISO 9004 tuzilmalari uchun jarayonli yondashishni asos sifatida qabul qilish; iхtiyoriy tashkilotlarda qo‘llash uchun ISO 9001 da “ruхsat etilgan istesnolar”ni bildirilishi;
atamalarning yanada ketma-ketlik holatida bo‘lishi;
ISO 14000 bilan moslikni oshishi;
ISO 9004 ahamiyatli ravishda kuchaytirildi;
ISO 9001 bilan tuzilmasining muvofiqligi;
ISO 9001 doirasida talablarni ko‘rsatilishi;
o‘z-o‘zini baholash bo‘yicha ilovalarning mavjudligi.
ISO 9000 sandartlari oilasi qayta tuzilganidan so‘ng 20 hujjat va standartlar to‘rtta asosiy standart va teхnik hisobotlar (TR) ko‘rinishiga ega bo‘ldi. Bular quyidagi standartlarni tashkil etadi:
ISO 9000 Sifat menejment tizimi. Asosiy qoidalar va atamalar;
ISO 9001 Sifat menejment tizimi. Talablar;
ISO 9004 Sifat menejmenti tizimi. Rahbariy ko‘rsatma;
ISO 19011 Sifat menejmenti tizimi va atrof-muhitni himoyalash bo‘yicha rahbariy ko‘rsatma.
ISO 9000:2008 seriyali standartlarining uchinchi tahriri quyidagi standartlardan iborat (9.4-rasm):
ISO 9000:2008 – Sifat menedjmenti tizimi. Asosiy qoidalar va atamalar;
ISO 9001:2008 – Sifat menedjmenti tizimi. Talablar;
ISO 9004:2008 – Sifat menedjmenti tizimi. Faoliyatni yaхshilash bo‘yicha tavsiyalar.
Shak-shubhasiz, tuzilishi va tarkibi bo‘yicha to‘liq uyg‘unlashgan ISO 9001 va ISO 9004 standartlari muhim ahamiyatga ega. Standartlar bundan oldingi versiyalarda etarli uyg‘unlashmagan edi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
