O’zbekistоn respublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi gulistоn dаvlаt universiteti o’. T. Toshbekov

CaCO
3
 + CO
2
 + H
2
O=Ca(HCO
3
)
2
;
 
Ca(HCO
3
)
2
 + 2H
2
O=Ca(OH)
2
+2H
2
O. 
Tuproq eritmasining kislotaliligi organik kislotalarga, shu jumladan, fulvokislotalarga va 
mineral kislotalarga shuningdek nordon tuzlarning bo’lishiga hamda singdirilgan vodorod va 
alyuminiyga bog’liqdir. Tuproq kislotaliligini belgilovchi vodorod kontsentratsiyasi eritmada 
H
2
CО
3
ning ko’payishiga qarab orta boradi. 
Eritmada H
2
CО
3
kontsentratsiyasi ko’payganda vodorod ionlari kontsentratsiyasi ortadi, 
eritmada HCО
3
-
ko’payganda esa kamayadi. Na
+
ishqoriylikni keskin oshiradi. 
Podzollashgan va qizil tuproqlarda pH 4-6 atrofida bo’ladi, botqoq tuproqlarda esa kamayib 
3,5 ga tushadi. Qora tuproqlarda pH - 5,8-7,5, bo’z tuproqlarda 7-8, sho’rtoblarda esa 10-11 bo’ladi. 
pH 4-8 - o’rtasida bo`lganda o’simliklar turiga qarab normal rivojlanishi jarayoni ketadi. 
pH ning ba’zi o’simliklar uchun optimal o’lchovi 
Lyupin 
4-6 
Bug`doy 
6,6-7,3 
So’li 
5-6 
Lavlagi 
7-7,5 
Beda 
5,8-6,5 
Sebarga 
7,3-8,1 
No’xat 
5,5-6,4 
G’o’za 
6,8-8,5 
Choy 
5-6,5 
 
 
NAZORAT TOPSHIRIQLARI
8.2.1.
Tuproq eritmasi tarkibida asosan qaysi anion va kationlar uchraydi? 
8.2.2.
Anaerob sharoitda tuproqda qaysi ionlar ko’proq bo’ladi? 
8.2.3.
Sho’rlangan tuproqlar eritmasida qaysi anion va kationlar ko’proq bo’ladi? 
8.2.4.
Nordon tuproqlar eritmasida qaysi anion va kationlar ko’proq bo’ladi? 

---

78