O’zbekistоn respublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi gulistоn dаvlаt universiteti o’. T. Toshbekov

Xlor ionini aniqlash tartibi 
Sho`r tuproqlarda xlor ioni natriy xlorid, magniy xlorid va kaltsiy xlorid tuzlari shaklida 
uchraydi. Bularning tuproqdagi ozgina miqdori ham o`simliklar uchun zararlidir. Shuning uchun 
xlor ioni birinchi navbatda aniqlanishi kеrak. Xlori ionining miqdori turli usullar bilan aniqlanadi. 
Bulardan xajmiy usul oson va qulay hisoblanadi. Bu usul analiz uchun olingan so`rimga indikator 
sifatida kaliy xromat qo`shib, kumush nitrat eritmasi bilan titrlashga asoslangan. 
Ikkita kimyoviy stakancha olib, har biriga 10-20 sm
3
dan so`rim solinadi. 

---

161 
So`rim kislotali yoki ishqorli bo`lsa (lakmus qog`oz bilan aniqlanadi) har ikkita stakandagi 
eritma nеytrallanadi va ustiga indikator sifatida kaliy xromatning 10% li eritmasidan 1sm 
3
dan 
qo`yiladi. 
Bir stakandagi eritma taqqoslash uchun qoldiriladi. Ikkinchi stakandagi eritma och qizg`ish 
rangga kirguncha kumush nitrat (AgNO
3
) ning 0,1 n eritmasi bilan titrlanadi. Natijalar quyidagi 
formula bo`yicha xisoblanadi. 
H
M
E
N
a
X
*
100
*
*
*

Bu yerda: 
X - xlor ioni miqdori, %. 
A - titrlashga kеtgan 0,1 n AgNO
3
eritmasi miqdori, sm
3
. 
N - 1 sm
3
0,1 n AgNO
3
eritmasi cho`ktirgan xlor ioni miqdori, g (0,00035). 
Е - so`rimning umumiy xajmi, sm
3
. 
M - analiz uchun olingan so`rim xajmi, sm
3
. 
H – analiz uchun olingan tuproq og`irligi, g. 
Masalan, a - 10 sm
3
, N - 0,00035 g, Е - 250 sm
3
, M - 20 sm
3
, N - 50 g bo`lsa, tuproqda 
0,0875 % xlor ioni bo’ladi.
0875
,
0
50
*
20
100
*
250
*
00035
,
0
*
10


X
% gat eng.