O`zbekiston respublikasi оliy va o`rta махsus та’liм vazirligi bухоrо даvlat universiteti



Download 1,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet31/122
Sana30.04.2022
Hajmi1,8 Mb.
#597248
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   122
Bog'liq
hozirgi ozbek adabiy tili sintaksis

Kesim tuzilishiga ko`ra
sodda, murakkab va tarkibli bo`ladi. 
1. Sodda kesim bir mustaqil so`z bilan ifodalanadi:
Sen bahorni sog`inmadingmu? (A.O.) 
Majlis Shunga qaror qildi. 
Mana bu - yer yong`oq. 
SHerzod yulduzni benarvon uradi. 
2. Murakkab kesim so`z birikmasi holidagi kengaygan so`z bilan ifodalanadi. Bu 
kun biz uchun og`ir kun.
SHerzod yulduzni benarvon uradigan yigit. 
3. Tarkibli kesim yetakchi va yordamchi komponentdan tuzilib, yetakchi 
komponent lug`aviy ma‘noga ega bo`ladi, yordamchi komponent esa grammatik 
ma‘no tashiydi. Misollar: 
Anjir kulchaday yirik va holvaytarday yumshoq edi. (O.): yumshoq - yetakchi 
komponent, edi - yordamchi komponent.
Hammasi sen uchun, dilovar uchun. (A.H.): senQ yetakchi komponent, uchun - 
yordamchi komponent, dilovar - yetakchi komponent, uchun - yordamchi komponent. 
Bunday odamlarni nodon hisoblashadi. («Kalila va Dimna») : nodon - yetakchi 
komponent, hisoblashadi - yordamchi komponent. 
Hamma ham halqiga xizmat qilgisi keladi. (N. Safarov.) - xizmat qilgisiQ 
yetakchi komponent, keladi - yordamchi komponent.
 
Tayanch tushunchalar: 
Kesim, gap markazi, gap bo`laklarining darajalanishi, 
kesimning tarkibi, kesimlik shakllari, QG uzvlari, lison va nutq. 
Tavsiya etiladigan adabiyotlar: 
1. Абдураҳмонов Ғ., Холиѐров Х. в.б. Ҳозирги ўзбек адабий тили. Синтаксис. – 
Т., 1979. 
2. Маҳмудов Н., Нурмонов А. Ўзбек тилининг назарий грамматикаси. – Т., 
1995. 
3. Сайфуллаева Р., Менглиев Б. в.б. Ҳозирги ўзбек адабий тили. Синтаксис. III. 
– Т., 2006. 
4. Ўзбек тили грамматикаси. II том. – Т., 1976.
5. Қурбонова М. Ҳозирги замон ўзбек тили (содда гап синтаксиси учун 
материаллар). – Т., 2002. 
6. Ғуломов А., Асқарова М. Ҳозирги ўзбек адабий тили. Синтаксис. – Т., 1987. 
Mavzuni mustahkamlash uchun savol va topshiriqlar: 
1.
Kesim haqida ma‘lumot bering 
2.
Kesimlik kategoriyasining a‘zolarini sanang. 
3.
Grammatik shakllangan gaplar haqida ma‘lumot bering. 


4.
Semantik-funktsional shakllangan gaplar haqida ma‘lumot bering. 
5.
Mustaqil va nomustaqil kesimlik shakllari haqida ma‘lumot bering. 
6.
Kesimning [W] ga ko`ra turlarini sanang.
7.
Kesimning tuzilishiga ko`ra turlarini sanang.

Download 1,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   122




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish