O`zbekiston respublikasi оliy va o`rta махsus та’liм vazirligi bухоrо даvlat universiteti



Download 1,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet15/122
Sana30.04.2022
Hajmi1,8 Mb.
#597248
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   122
Bog'liq
hozirgi ozbek adabiy tili sintaksis

Tayanch tushunchalar
: SB, SB qolipi, lison va nutq, qolip va hosila, hokim 
va tobe bo`laklar, nominftiv birlik.
Tavsiya etiladigan adabiyotlar: 
 
1. Абдураҳмонов Ғ., Холиѐров Х. в.б. Ҳозирги ўзбек адабий тили. Синтаксис. – 
Т., 1979. 
2. Маҳмудов Н., Нурмонов А. Ўзбек тилининг назарий грамматикаси. – Т., 
1995. 
3. Неъматов Ҳ., Сайфуллаева Р., Қурбонова М. Ўзбек тили структурал 
синтаксиси асослари. – Т., 1999.
4. Сайфуллаева Р.Р., Ҳозирги ўзбек тилида сўз бирикмалари. – Т., 2000. 
5. Сайфуллаева Р., Менглиев Б., Ҳозирги ўзбек адабий тили. Синтаксис III. – Т., 
2006. 
6. Ўзбек тили грамматикаси. II том. – Т., 1976.
7. Ғуломов А., Асқарова М. Ҳозирги ўзбек адабий тили. Синтаксис – Т., 1987.
 
Mavzuni mustahkamlash uchun savol va topshiriqlar: 
1.Nutqiy SB nima?
2. SB va so`zni qiyoslang.
3. SB va iborani misollar asosida solishtiring.
4. Sbning nominativ birlik ekanligini isbotlang.
5. SBda hokim va tobe munosabatini tushuntiring.
4-ma’ruza. SBlarda so`zlarning bog`lanish omillari va ularning 
 ikki yoqlama munosabati.
Reja: 
1.
SB LSQ ini tiklash va uning voqelanishi 
2.
So`z birikmasi LSQ larida birikuv omillari 
3.
LSQ larini o`qish va yozish qoidalari.
4.
Turg`un SB va frazemalarning LSQdagi o`rni. 
 
SB LSQsini tiklash va uning voqelanishi
. Boshqa lisoniy hodisalar kabi SB 
LSQlarini tiklash va uning voqelanishi farqlanadi. SB LSQsining voqelanishi 
«lison-nutq» yo`nalishida bo`lib, bu yo`nalish umumiylikdan oraliq ko`rinishlar 
orqali xususiyliklarga - nutqiy hodisalarga qarab boradi. Masalan; 
[W ~ W] 
[W
mv
~ W
mv

[I
kk
~ I
ek
]
[O 
qk
~ O
eq 
]


[Karimning kitobi] 
Bunda [W~W] umumiy lisoniy sintaktik qolip bo`lsa [O 
qk
~ O
eq 
] quyi lisoniy 
sintaktik qolipdir. [Karimning kitobi ] hosilasi ana Shu LSQ asosidagi nutqiy SBdir. 
LSQni tiklash xususiylik (nutqiy hosila)lardan oraliq ko`rinishlar orqali
umumiyliklar sari boradi va bu jarayon «nutq-lison» yo`nalishida kechadi. Nutqiy 
SBning voqelanishida boshlang`ich nuqta [W-W] qolipi bo`lsa, uni tiklashda 
(Karimning kitobi) kabi nutqiy SBlar asos bo`lib xizmat qiladi. 
YUqorida aytilganidek, o`zbek tilida so`z birikmasining 18 ta umumlashmasi - 
LSQlari mavjud bo`lib, ularning umumiy tiklanish yoki voqelanish manzarasini 
quyidagicha tasvirlash mumkin(x Chizma)

Download 1,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   122




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish