O`zbekiston respublikasi оliy va o`rta махsus та’liм vazirligi bухоrо даvlat universiteti



Download 1,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet41/122
Sana30.04.2022
Hajmi1,8 Mb.
#597248
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   122
Bog'liq
hozirgi ozbek adabiy tili sintaksis

 
 
Ajratilgan sifatlovchi. 
Sifatlovchi aniqlovchi ajratilganda ham aniqlanmishdan 
keyinga o`tadi: 1.Ipaklari tillodan do`ppi tikdim - Do`ppi tikdim, ipaklari tillodan.
1.Yalang oyoq Qobil bobo dag`-dag` titraydi - Qobil bobo, yalang oyoq, dag` - dag` 
titraydi. 
Gapning boshqa turdagi kengaytiruvchilari ajratilganda, ajralmish va ajratilgan 
kengaytiruvchila grammatik shakl va sintaktik mavqe jihatidan sifat o`zgarishi kasb 
etmaydi. 
 
Ajratilgan ega. 
Izohlovchi ta‘kidlanganda, ajratilgan egaga aylanadi: 1.Dotsent 
To`rayev Erkin ilmiy safarga jo`nadi - To`rayev Erkin, dotsent, ilmiy safarga 
jo`nadi. 2. General Soliyev so`z oldi – Soliyev, general, so`z oldi. 
 
Quyidagi gaplarda eganing o`zi ajratilgan: Siz, yoshlar - bizning umidimizsiz. 
Bunda yoshlar so`zshaklini ajralmish egadan oldinga o`tkazib bo`lmaydi. Ajratilgan 
ega izohlovchidan oldin bo`lganda uning o`rnini almashtirish mumkin: Jumaev 
dotsent - dotsent Jumaev kabi. 
Ajratilgan hol. 
Bunda gapning bo`lagi ma‘nosi juda ham aniq bo`lmagan, 
umumiy so`zshakl bilan ifodalanadi. Ajratilgan holning ma‘nosi nisbatan muayyan 
va tor bo`ladi: qishda, Chillada, bo`rilar odamga ham hamla qiladi. 
Ajralmish holsiz ajratilgan hol bo`lishi mumkin. SHaripov, hayolga Cho`mib, 
bozorga qarab ketmoqda edi. Bundagi ajratilmishni ajratish-ta‘kid deb atash 
mumkin. 


 
Ajratilgan to`ldiruvchi. 
Ajratilgan to`ldiruvchi ko`pincha olmoshning 
ma‘nosini izohlaydi: Kecha kunduz seni, vafodorimni, o`ylayman. 
Ajratilgan bo`laklar tahlilida yana quyidagilarga e‘tibor berish lozim. 
1.Uyushiq bo`lakli gaplarda umumlashtiruvchi so`z yoki uyushiq so`zlar 
ajratilgan bo`lishi mumkin: 
Salim va Shavkat - sinfdoshlar, yo`lga tushishdi. 
Sinfdoshlar - Salim va Shavkat yo`lga tushishdi. 
Birinchi gapda sinfdoshlar, ikkinchi gapda Salim va SHavkat uyushiq so`zlari 
ajratilgan kengaytiruvchilardir. 
Ajratilgan bo`laklarni aniqlashda tartib muhim rol o`ynaydi. Ajratilgan 
kengaytiruvchi keyin, ajralmish kengaytiruvchi oldin keladi: 
1. U shaharga, Buxoroga ketdi. 
2. U Buxoroga, shaharga, ketdi. 
Birinchi gapda Buxoroga, ikkinchi gapda shaharga so`z shakllari ajratilgan 
birliklardir. 
Ajratilgan aniqlovchi bilan aniqlanmish distant holatda bo`lganda, ularning 
aloqasi kuchsizlanib, aniqlovchining nisbiy mustaqillik holati kuchayadi: Haligi yigit, 
qo`lida tuguni bor edi-ku, sartarosh, ertaga ta‘tilga chiqar ekan.

Download 1,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   122




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish