O`zbekiston respublikasi оliy va o`rta махsus та’liм vazirligi bухоrо даvlat universiteti


[WPm↔WPm] qurilishli QGlar va nisbiy so`zlar



Download 1,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet50/122
Sana31.03.2022
Hajmi1,8 Mb.
#520258
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   122
Bog'liq
hozirgi ozbek adabiy tili sintaksis

[WPm↔WPm] qurilishli QGlar va nisbiy so`zlar.
QG tarkibiy qismlari kesimlarini shakllantiruvchi ko`rsatgichlar bilan bir qatorda 
nisbiy so`zlar ham unumli qo`llanadi. Nisbiy so`z qo`llangan tarkibiy qism doim 
boshqa bir tarkibiy qism kelishini talab qiladi. Chunonchi:
Shogird qancha mohir bo`lsa, quvonadi ustod (G`.G`ulom).
Mazkur QG tarkibidagi qismlar kesimlari: ... mohir bo`lsa, ...quvonadi. Tobe 
gapda qo`llangan nisbiy so`z (qancha)ni matndan tushirib qoldirish mumkin. Nisbiy 
so`zsiz ko`rinishda, yani ―Shogird mohir bo`lsa, quvonadi ustod‖ gapida hech qanday 
o`zgarish bo`lmaydi. QG lisoniy qurilishi qanday bo`lsa, Shundayligicha qolaveradi.
Boshqacha aytganda, nisbiy so`z qo`llanganda ham, nisbiy so`z qo`llanmaganda ham 
bu QGning lisoniy qurilishi [WPm→WPm]=QG qolip mohiyatini aks ettiradi. 
Negaki, tahlil qilinayotgan gap mazkur qolipning hosilasidir.


R.Sayfullayevaning fikricha, nisbiy so`zlar [WPm↔WPm] qurilishli QGlarni 
hosil qiladi. Shu bois olima o`z ilmiy tadqiqotida quyidagi misollarni dalil sifatida 
keltiradi:
1. Kim birovga chuqur qazisa, o`zi unga yiqiladi.
2. Bu hovlida nimaiki bor bo`lsa, hammasi Murodali uchun qadrli edi.
3. Nasiba qanchalik sergap bo`lsa, Mahbuba Shunchalik kamgap edi.
4. Ko`z qayerda bo`lsa, mehr Shu yerda bo`ladi.
Berilgan QGlar nisbiy so`zli, mazmunan [WPm↔WPm] tipli QGlar sifatida 
baholangan. Biroq misollar tariqasida berilgan to`rtta QG ham tobe tarkibli, 
[WPm→WPm] qurilishli hosilalar bo`lib, mutanosiblik mazmun mundarijasidadir. 
Mazmunan mutanosiblikni bunday QGlarda nisbiy so`zlar hosil qiladi. Maqsadimiz 
sintaktik mutanosiblik va semantik mutanosiblikni farqlash, ularni bir-biri bilan 
Chalkashtirmaslikdir. Bunda dasturulamal sifatida shakliy- vazifaviy tahlil usullari va 
mezonlari xizmat qilishiga Shubha yo`q.

Download 1,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   122




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish