O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta mahsus ta`lim vazirligi andijon nuhandislik-iqtisodiyot instituti “Muhandislik”


Ulug'bek  rasadhonadagi asboblar  yordamida  koinot  sirlarini  o'rgandi



Download 190,01 Kb.
Pdf ko'rish
bet5/5
Sana06.07.2021
Hajmi190,01 Kb.
#109941
1   2   3   4   5
Bog'liq
buyuk mutafakkir ozbek fizik olimlari.

Ulug'bek  rasadhonadagi asboblar  yordamida  koinot  sirlarini  o'rgandi. 

 

 



 


  

U  koinot   ilmi   sohasidagi   ijodiy   ishlarini   "Ziji'"   jadidi   Ko'rogoniy"   ("Yangi  

astranomiya   jadvallari")   kitobida   bayon   qilgan.  Bu   kitobda   astronomiya 

9falakkiyot)   faniga    asos   solingan  va  1019  ta   yulduzning  vaziyatlari   jadvali  

ham  berilgan. Bu  asari  bilan  butun  dunyoga  astranom  olim  sifatida  tanilgan.  

"Ziji  jadidi   Ko'ragoniy"   kitobi   dunyo  xalqlari   tillariga   tarjima   qilinib,  boshqa  

olimlar  tomonidan   o'rganib   kelingan.  tob  Londonda  ush   marta  (1650,1652  va 

1665  -yillarda),  Parijda   (1853-yilda),  Amerikada  (1917-yilda)  nashr   etilib, 

Ulug'bekning   dunyo   fani   oldidagi   xizmatlarini   bayon   etgan.       Buyuk  

mutafakkir   va  davlat   arbobi   Mirzo   Ulug'bek   Samarqandda   fitnachilar  

tomonidan qatl  etilgan.   

Sharq  mamlakatlaridagi  ilmiy  an’analarga  ko‘ra,  falakiyot  sohasida 

yaratilgan  asarlar  «Zij»  deb  atalgan  va  ular  asosan  jadvallardan  iborat  bo‘lgan. 

Ulug‘bek ilmiy merosining gultoji – uning «Zij»idir. «Ziji Ulug‘bek», «Ziji jadidi 

Ko‘ragoniy» nomlari bilan shuhrat qozongan bu asar falakiyot ilmining nazariy va 

amaliy masalalarini qamrab olgan durdona asardir. 

«Zij»  ikki  bo‘limdan: keng  muqaddima  va  1018  sobita  yulduzning o‘rni  va 

holati  aniqlab  berilgan  jadvallardan  iborat.  Muqaddimaning  o‘zi  to‘rt  qismni 

tashkil  qiladi.  Birinchi  qism  taqvim  masalalariga  bag‘ishlangan.  Bundan  tashqari, 

ushbu  qismda  Turkiy  muchal  yillari  haqidagi  tushuncha  ham  mufassal  bayon 

etilgan. 

Muqaddimaning  ikkinchi  qismi  22  bobdan  iborat.  U  asosan  matematika  va 

sferik  astronomiya  masalalariga  bag‘ishlangan.  Bu  qismda  yulduzlarning 

balandligi  va  ular  o‘rtasidagi  masofa,  meridian  chizig‘i,  uzunlik  va  kenglikni 

o‘lchash yo‘llari ko‘rsatilgan. Uchinchi qismda Quyosh va Oyning harakati bayon 

qilingan. Quyosh va Oy tutilishining aniq vaqtlari va uni aniqlashning o‘tmishdagi 

va  Ulug‘bek  davridagi  yo‘llari  keng  tahlil  qilingan.  Olim  quyosh  va  oyning 

harakatini to‘g‘ri hisoblagan va bu hisob-kitob hozirgi hisob-kitobdan deyarli farq 

qilmaydi. 

Ulug‘bek  hisobi  bo‘yicha  yulduz  yili  365  kun  6  soat  10  daqiqa  8  soniyani 

tashkil  etadi.  Bugungi  kunda  bir  yulduz  yili  365  kun  6  soat  9  daqiqa  6  soniyaga 

teng. Farq – 1 daqiqa 2 soniya, xolos. 

1994 yilda Mirzo Ulug‘bekning 600 yillik tavalludi xalqaro miqyosda keng 

nishonlandi.  Davlatimiz  rahbari  tashabbusi  bilan  1994  yil  «Ulug‘bek  yili»  deb 

e’lon qilindi. Alloma yubileyi munosabati bilan Fransiya poytaxti Parij shahrida – 

YUNESKO  qarorgohida  bo‘lib  o‘tgan  xalqaro  forumda  ishtirok  etgan 



mamlakatimiz olimlarining ilmiy ma’ruzalari dunyo hamjamiyati e’tiborini tortdi. 

 

Download 190,01 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish