|
YaPON SOFORASINI O‘STIRISH TYEXNOLOGIYaSI
Yapon soforasi manzarali daraxt sifatida 90 ga yaqin mamlakatda o‘stirilmoqda. O‘zbekistonga u birinchi marta XVIII asr o‘rtalarida keltirilgan. Toshkent shahrida hozirgi kunda 150 mingga yaqin yapon soforasi ekilgan va hosil bermoqda. Yapon soforasi tez o‘suvchan yorug‘ sevar, quruqlikka va sho‘rga chidamli o‘simlik hisoblanadi. Uning mevasi oktabr- noyabr oylarida pishib yetiladi. Yapon soforasi ekiladigan yerlarni kuzda gektar hisobiga 20—28 tonna organik o‘g‘it va 50 kilogramm fosfor o‘g‘iti bilan oziqlantirib 25—30 santimetr chuqurlikda haydab qo‘yiladi. O‘simlikni kuzda va bahorda — aprel oyining birinchi o‘n kunligida ekiladi. Kuzda ekilgan urug‘lardan unib chiqqan maysalari bahorda bo‘ladigan sovuq kunlarga chiday olmasligi mumkin. SHuning uchun uning urug‘ini bahorda ekish maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Urug‘larni ekishdan oldin 10—15 kun ivitilib, yumshoq po‘stlog‘idan elaklarda ajratilib olinadi va quritiladi. Tozalangan xomashyodan 30— 33% ga yaqin urug‘ ajratib olish mumkin. 1000 dona urug‘ining og‘irligi o‘rtacha 100 g ga to‘g‘ri keladi.
Kuzda haydalgan yerlarni borona va mola mexanizmlari bilan tekislanadi.
Tayyorlangan urug‘lar namli tuproqda 3—4 sm chuqurlikda ekiladi. Agar tuproqda nam yetarli bo‘lmasa tezlik bilan sug‘oriladi. Yapon soforasining urug‘lari 2 qator qilib keng pushtalarga ekiladi. Tuproqda namni ko‘proq saqlash maqsadida qatqaloq bo‘lishni oldini olish va urug‘ ekilgan egatlarning tuprog‘i qizib ketmasligi uchun sholi poxoli, chirigan barglar va yog‘och qipiqlari bilan 1 sm qalinlikda yopib chiqiladi.
Bahorda ekilgan urug‘lar 10—15 kundan keyin unib chiqadi. Hosil bo‘lgan ko‘chatlarning yaxshi rivojlanishi uchun egatlarni har doim nam holatda saqlash kerak bo‘ladi. Bundan tashqari unib chiqqan maysalar atrofi muntazam ravishda yumshatilib turilishi lozimdir.
Yapon soforasini o‘suv davrida 3—4 marta oralarini kultivatsiya qilish, begona o‘tlardan tozalab va zararkunandalarga qarshi chora tadbirlarni amalga oshirish kerak bo‘ladi.
O‘simliklarni ildizini yaxshi rivojlantirish va o‘sishini faollashtirish maqsadida vegetatsiya davomida gektariga sof azotdan 90 kg, fosfordan 60 kg va kaliy o‘g‘itidan 40 kg solinib oziqlantiriladi. Sofora o‘simligini poyalarini baquvvat bo‘lishi uchun iyul yoki avgust oyining boshlarida kaliy o‘g‘iti bilan oziqlantirish maqsadga muvofiq bo‘ladi. O‘simlikni o‘g‘itlashni sug‘orishdan oldin amalga oshirish kerak bo‘ladi. Vegetatsiya davomida sofora o‘simligini 7—8 marta sug‘orilsa oktabr oyigacha ancha baquvvat bo‘lib o‘sadi. Sug‘orishdan keyin ko‘chat atrofi yumshatiladi. Sofora ko‘chatlarini ikkinchi yili erta bahorda yaxshi ko‘karishi uchun jo‘yaklar olinib 70 x 25 sm dan joylashtirib qaytadan ko‘chirib ekiladi. SHu sxemada ekilgan ko‘chatlarning soni 1 gektar maydonga
57 ming donaga to‘g‘ri keladi. Ko‘chatlarni qayta ekishda quyidagilarga e’tiborni qaratish kerak: ekish davrida chirigan va singan ko‘chatlarni ajratish, o‘simlikning ildiz tizimi qurimagan bo‘lishi kerak va uni tuproqqa zich qilib ekish kerak bo‘ladi. Ko‘chatlar ekilgandan keyin tezlik bilan sug‘orishni amalga oshirish lozim. Ko‘chatlarni sug‘orilgandan 2 kun o‘tkazib ularni to‘g‘rilab chiqiladi.
Ekilgan ko‘chatlarni yaxshi rivojlanishi uchun begona o‘tlardan tozalash, oralariga ishlov berish, oziqlantirish va ob- havoni hisobga olgan holda sug‘orishni muddatida o‘tkazish maqsadga muvofiq bo‘ladi. Egat oralarini kultivatsiya qilish ko‘chatlar 2 marta sug‘orilgandan keyin amalga oshiriladi.
Vegetatsiya davrida ko‘chat oralari 3—4 marta qo‘lda chopiq qilinadi. Ko‘chatlarni sug‘orish uchun jo‘yaklar olinadi va vegetatsiya davomida 7—8 marta (may, iyun, iyul oylarida 2 martadan) sug‘oriladi.
Ko‘chatlarni bo‘yi 2,5—3 m va tana qismi 2,5—3 sm ga yetganda 2- yoki 3- chi yili asosiy maydonlarga ko‘chirib ekiladi. Ekishdan oldin yerlar yumshatilgan, tekislangan va o‘g‘itlangan bo‘lishi lozim. Ko‘chatlarning ekilish chuqurligi 0,5—0,6 m va qator oralarining kengligi 8 m, ko‘chatlarning oralig‘i 6 m dan qilib ekilganda 1 gektar maydondagi daraxtlar 208—210 ta bo‘lishi mumkin.
Yapon soforasi ekilgandan keyin jo‘yaklar orqali suv beriladi. Ikkinchi sug‘orishni 6—8 kundan keyin amalga oshirish kerak. Ko‘chatlarning qator oralari har doim yumshoq va haydalgan bo‘lishi lozim.
Ko‘chatlar ekilgandan keyin 3—4 yilgacha ularning oralariga 1 yillik dorivor o‘simliklar ekish mumkin bo‘ladi.
Agar agrotexnik tadbirlarni o‘z vaqtida o‘tkazilsa 1 gektar maydondan o‘rtacha 0,7—0,8 tonna hosil yig‘ib olish mumkin bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
