O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta- maxsus ta‟lim vazir ligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti ro‟yxatga olindi

w
-t
f
formulada hisoblanadi. 
Majburiy konveksiya davrida issiqlik berish. 
Truba ichida issiqlik eltkichning issiqlik berish 
koeffisienti quyidagi tenglamalardan aniqlanadi: 
turbulent rejim uchun (
Re

10000) 
25
,
0
33
,
0
8
,
0
Pr
Pr
Pr
Re
021
,
0










g
Nu
(20.20) 
o‗tish rejimi uchun (2320 

Re 

10000) 
43
,
0
8
,
0
Pr
Re
008
,
0


Nu
(20.21) 
laminar rejim uchun (
Re

2320) 
25
,
0
1
,
0
43
,
0
33
,
0
Pr
Pr
Pr
Re
17
,
0












g
Gr
Nu
(20.22) 
Trubalar o‗rami majburiy harakatdagi ko‗ndalang issiqlik eltkich bilan yuvilib turgan sharoitda 
issiqlik berish quyidagi formulalar yordamida hisoblanishi mumkin: 
Re

10
3
bo‗lganda 
25
,
0
36
,
0
5
,
0
Pr
Pr
Pr
Re
56
,
0











g
Nu
(20.23) 
Re 

10
3
bo‗lganda 
25
,
0
36
,
0
6
,
0
Pr
Pr
Pr
Re
28
,
0











g
Nu
(20.24) 
Ushbu tenglamalarda aniqlovchi geometrik o‗lcham bo‗lib, kanallarning ekvivalent diametri 
hisoblanadi. 
Nu
, 
Re
va 
Pr
kriteriylaridagi fizik parametrlar suyuqlikning o‗rtacha temperaturasida, 
Pr
g
 
esa – 
devorning o‗rtacha temperaturasida hisoblanadi. 
(Pr/ Pr
g
)
0,25
issiqlik oqimi yo‗nalishi va temperaturalar farqining issiqlik berishga ta‘sirini 
hisobga oluvchi parametr. 

---

73 
Issiqlik eltkichning zmeyevikda harakat qilganda issiqlik berish koeffisienti 

 
ni (4.70) 
formuladan hisoblangan qiymati zmeyevik o‗lchamlarini inobatga oluvchi koeffisient

 
ga 
ko‗paytiriladi:
D
d
54
,
3
1



(20.25) 
bu yerda 
d
– zmeyevik trubasining ichki diametri, m; 
D
– zmeyevik o‗ramining diametri, m. 
Havo uchun (20.20) formula quyidagi ko‗rinishga ega: 
8
,
0
Re
018
,
0


Nu
(20.26) 
chunki 
Pr/Pr
g
.
=1
Issiqlik eltkich halqasimon kanallarda harakat qilgan davrida (masalan, ―truba ichida truba‖ 
issiqlik almashinish qurilmasida) issiqlik berish ushbu formuladan hisoblab aniqlanishi mumkin: 
45
,
0
4
,
0
8
,
0
Pr
Re
023
,
0









T
u
d
D
Nu
(20.27) 
bu yerda 
d
T
– ichki trubaning tashqi diametri, m; 
D
u
– tashqi trubaning ichki diametri, m. 
Issiqlik eltkich qobiq-trubali issiqlik almashinish qurilmasining trubalararo bo‗shlig‗ida harakat 
qilganda, issiqlik berish eng keng tarqalgan jarayondir. Ushbu holatda issiqlik berish koeffisienti 
quyidagi formuladan aniqlanadi: 


э
d
C
Nu



23
,
0
6
,
0
Pr
Re
(20.28) 
bu yerda 
S
= 1,16 va 1,72 qiymatlarga teng bo‗lishi mumkin. Birinchi qiymat qurilmada ko‗ndalang 
segment to‗siqlar bo‗lmagan hol uchun, ikkinchi esa – segment to‗siqlar o‗rnatilgan hol uchun. 
Qobiq-trubali issiqlik almashinish qurilmalarida trubalar shaxmatli yoki yo‗lakli qilib 
joylashtiriladi. 
Issiqlik eltkich oqimi trubalar o‗ramini tashqi tomonidan yuvib o‗tganda, issiqlik berish 
koeffisienti ushbu formuladan hisoblab topilishi mumkin: 
trubalarning shaxmatli joylashishida 
25
,
0
36
,
0
6
,
0
Pr
Pr
Pr
Re
4
,
0











g
Nu
(20.29) 
trubalarning yo‗lakli joylashishida
25
,
0
36
,
0
63
,
0
Pr
Pr
Pr
Re
27
,
0











g
Nu
(20.30) 
(20.29) va (20.30) tenglamalar 
Re = 
200

2

10
5
bo‗lgan oralikda qo‗llanilishi mumkin va aniq 
natijalar beradi. 
Nazorat savollari: 
1.Issiqlikning tarqalish usullari 
2.Issiqlik o‗tishi 
3.Konveksiya orqali issiqlik berish 
4.Majburiy konveksiya 
21-MAVZU. AGREGAT HOLATINING O‘ZGARIShIDA ISSIQLIK BERISh 
Reja: 
21.1.Umumiy tushuncha 
21.2.Yupqa qatlamli kondensatsiyalanish davrida issiqlik berish 
21.1.Umumiy tushuncha 
Bug‗lanish, kondensatsiyalanish, kristallanish va erish jarayonlarida issiqlik almashinishning 
o‗ziga xos xususiyatlari shundaki, muhitdan issiqlikning olinishi yoki unga uzatilishi o‗zgarmas 
temperaturada ro‗y beradi va ikkala fazada tarqaladi. 21.1 – rasmda issiqlik berish jarayonida 
muhitning agregat holati o‗zgarashi bilan temperaturasining o‗zgarish sxemasi keltirilgan. 
Issiqlik berishning bu o‗ziga xos xususiyatini konvek-tiv issiqlik almashinishning kriterial 

---

74 
tenglamasi fazaviy o‗zgarish kriteriysi yoki kondensatsiyalanish kriteriysi