O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta- maxsus ta‟lim vazir ligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti ro‟yxatga olindi

dQ,
devorning yuzasi
dF
,
yuza
t
w

va muhit temperaturalari 
t
f
ning farqi (
t
w
-t
f
), hamda jarayonning 
davomiyligi
d


ga to‗g‗ri proporsionaldir, ya‘ni: 




















d
dF
t
t
dQ
d
dF
t
t
dQ
w
f
f
w
(20.1) 
(4.51) tenglamadan issiqlik berish koeffisientining o‘lchov birligini keltirib chiqarish mumkin: 

























К
м
Вт
К
соат
м
Ж
dFd
t
t
dQ
f
w
2
2


Agar, issiqlik almashinish yuzasi bo‗ylab issiqlik berish koeffisientining qiymati o‗zgarmas 
(

 
= const) 
bo‗lsa, (4.51) tenglama ushbu ko‗rinishni oladi: 




















F
t
t
Q
F
t
t
Q
w
f
f
w
(20.2) 
Demak, issiqlik berish koeffisienti 

 
devorning 
1 
m
2
 
yuzasidan suyuqlikka 
1 
s vaqt davomida, 
devor va suyuqlik temperaturalarining farqi 
1 
K
 
bo‗lganda uzatilgan issiqlik miqdorini bildiradi. 
Ushbu, issiqlik berish koeffisientining miqdori bir nechta parametrlarga bog‗liqdir, ya‘ni 
suyuqlikning harakat rejimi 
w
, uning zichligi 

, qovushoqligi 

, solishtirma issiqlik sig‗imi 
s
, 
issiqlik o‗tkazuvchanlik koeffisienti 

, hajmiy kengayish koeffisienti 

, devorning shakli va 
o‗lchamlari (truba diametri 
d 
va uzunligi 
L
), hamda g‗adir-budurligi ye va hokazolarga. 
Yuqorida aytilganlarni quyidagi funksiya holatida yozish mumkin: 


,...
,
,
,
,
,
,
,
,
е
L
d
c
w
f






(20.3) 
Umumiy ko‗rinishga ega bo‗lgan issiqlik berish koeffisienti tenglamasi ko‗rinishidan sodda 
bo‗lsa ham, 

 
ni aniqlash juda murakkab. Chunki, (4.53) dan ko‗rinib turibdiki, 

 
juda ko‗p 
parametrlarga bog‗liq. Shuning uchun, tajriba natijalarini o‗xshashlik nazariyasi yordamida 
umumlashtirish yo‗li bilan issiqlik berish koeffisientini hisoblash kriterial formulasini keltirib 
chiqarish mumkin. 
Issiqlik berish koeffisientini aniqlash uchun suyuqlikda temperatura taqsimlanishini bilish 
zarur. Undan tashqari, issiqlik almashinish jarayonini hisoblash uchun issiqlik berish koeffisientini 
o‘zgaruvchi parametrlar bilan bog‘liq tenglamasiga ega bo‗lishi kerak. 
Bunday tenglama bo‘lib konvektiv issiqlik almashinishning differensial tenglamasi xizmat 
qiladi. Lekin, ushbu tenglama devor va suyuqlik chegarasidagi shartlarni xarakterlovchi tenglama 
bilan to‘ldirilgan bo‘lishi kerak.