O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta- maxsus ta‟lim vazir ligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti ro‟yxatga olindi

Qurilmaning tuzilishi 
Tadqiqotlar 9.1.-rasmda tasvirlangan qurilmada olib boriladi. Qurilma vakuum-bug`latgich 
(1) dan iborat bo`lib, uning ichida zmeevik shaklida tayyorlangan isitgich (2) joylashtirilgan. 
eritmadan ajralib chiqayotgan ikkilamchi bug`dan suyuqlik tomchilarini saqlab qolish uchun 
qurilmaning bug` separatori qismida tomchi ushlagich (3) joylashtirilgan. Bug`latgich ventil (4) 
yordamida zeevikli kondensator (5) bilan tutashtirilgan. Qurilmadagi ikkilamchi bug` bosimi 
vakuumometr (6) bilan o`lchanadi. 
Bug`latiladigan eritma o`lchov idishi (7) va ventil` (8) orqali bug`latgichga beriladi. 
eritmaning qurilmadagi temperaturasi termometr (9) yordamida nazorat qilib turiladi. Quyuqlashgan 
eritma ventil` (10) orqali vakuum qurilmaga tutashgan o`lchov idishi (11) da to`planadi. 

---

165 
Issiqlik tashuvchi - kompressor moyi ichida zmeevik (12) va elektr issitgichi (13) bo`lgan 
idish (14) da 120-150 
0
S gacha isitiladi. Isituvchining temperaturasini rostlab turish uchun elektr 
isitgich latr (16) orqali tok manbaiga ulangan. 
9.1-rasm. Tajriba qurilmasining sxemasi 
Sinov o`tkazish tartibi 
Sinovni boshlashdan oldin isitkich (13) tok manbaiga ulanib, sistemadagi moy 120 - 150 
0
S 
gacha isitiladi. Moy temperaturasi termometr (15) va latr (16) yordamida rostlab turiladi. So`ngra 
bug`latkichga eritma quyiladi. Buning uchun havo ventili (17) va (18) ochilib, ventil (10) yopiladi. 
Ventil (8) ochilib sekundomer ishga tushiriladi. O`lchov idishi (7) dan 10 l miqdordagi eritma oqib 
tushgach, sekundomer to`xtatilib, ventel (8) yopiladi. Sinov bayoniga qurilmani to`ldirish vaqti yozib 
qo`yiladi. Havo ventili (17) yopilib, ventil (4) ochiladi va sekundometr ishga tushiriladi. 
Vakuummetr ko`rsatkichi o`zgarmay qolgach, sekundomer to`xtatilib, sinov bayoniga siyraklanish 
qiymati yozib qo`yiladi. 
Eritmaning boshlang`ich temperaturasi, konsentratsiyasi, isitishni boshlash vaqti bayonda 
qayd qilib qo`yiladi. Konsentratsiya areometr yordamida o`lchanadi. 
Eritma qaynash vaqtida quyidagilar bajariladi. Ikkinchi sekundomer yordamida isitish 
davomiyligi aniqlanadi. (eritmaning qaynash temperaturasi termometr 9 ning ko`rsatkichi o`zgarmay 
qolganiga qarab aniqlanadi). Eritma qaynay boshlagach ikkilamchi bug`ning bosimi va moyning 
qurilmadan chiqishdagi temperaturasi qayd qilib boriladi (o`lchashlar 1,5 soat davomida har 15 
minutda o`tkaziladi). Berilgan vaqt tugashi bilan ventil (4) yopilib, havo ventili (13) ochiladi. 
Eritmani qurilmadan chiqarish uchun ventil` (10) ochilib sekundomer ishga tushiriladi. Sinov 
bayonida qurilmani bo`shatish vaqti va o`lchov idish (11) dagi quyuqlashgan eritma miqdori yozib 
qo`yiladi. Quyuqlashgan mahsulot kontsentratsiyasini ariometr yordamida o`lchab bayonda qayd 
qilib qo`yiladi.