O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

sem en tn i kuydirish jarayonini tezlashtiruvchi sifatida gips ishlatish
m um kinligi aniqlandi. Shunday sem entlar anortezitlardan (tar-
kibida 22 — 30% A 1 20 3 va 4 5 —50% SiO ? b o ‘lgan) tarkibiga 10%
gach a gips q o ‘shib olish usuli tavsiya qilindi. Pishirish jarayonini
yengillashtirish u ch u n C aF 4 va C a S 0 4 dan iborat aralash m inera-
lizator qo'llanildi.
Sem en t qotganda tuzlam ing agressiv eritmalar ta ’siriga yuqori
darajada bardoshliligi bilan ajralib turadi. Bu sem entning sovuqqa
chidam liligi ham yuqori. M azkur xususiyatlari undan gidrotexnik
in sh ootlar qurilishida m anzarali va o q rangli sem en t sifatida
foydalanish im kon ini beradi.
Asosiy xomashyoning tarkibiy qismi sifatida C a S 0 4 ga ega bo'lgan
gidravlik sem ent olish masalasi sem ent texnologiyasi va kimyosida
yangilik b o ‘lib, uning ilm iy va am aliy aham iyati kattadir.
Bunday sem entlam i kuydirishda hosil b o ‘ladigan sulfom ineral-
lam in g xususiyatlari va hosil b o ‘lish sharoitlari professor, texnika
fanlari doktori T .A .O ta q o ‘ziyev rahbarligida tadqiq qilingan.
Bundan tashqari, laboratoriya hamda ishlab chiqarish sharoitlarida
sulfosilikat va sulfoalyum inat-silikat sem entlarining kuydirish
texn ologiyasi aniqlandi. K o ‘pgina tadqiqotchilar sulfoalyum inat
3(C aO • A120 3) • C a S 0 4 va sulfosilikat 2(C aO • S i 0 2) • C a S 0 4 ning
h osil b o ‘lishi, shuningdek, ularning asosiy optik ham da rentge-
nografik xususiyatlarini aniqlab berishdi.
Shu m unosabat bilan mineral fosfor o ‘g ‘itlar ishlab chiqara-
digan kim yo zavodlarida ko‘p miqdorda yig'ilib yotadigan chiqindi
— fosfogipsdan iqtisodiy jihatdan samàrali foydalanish katta amaliy
aham iyat kasb etdi.