O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

quyidagi formula b o'yicha parchalanadi:
C a C 0 3—C a 0 + C 0 2-4 2 ,5 2 kkal.
M agniy karbonati ham shu tariqa parchalanadi (II bobga
qarang).
Keltirilgan tenglam a shuni k o‘rsatadiki, 1 gramm m olekula
kalsiy karbonat parchalanishi uchun 4 2 ,5 2 kkal issiqlik, 1 kg
C a C 0 3 parchalanishi uchun esa 
= 
4 2 5 ,2
kkal issiqlik
sarf qilinadi. Bu yerda: 100—C a C 0 3 ning gram m hisobidagi
m olekulyar o g ‘irligi.
Kalsiy karbonatning parchalanishi nazariy jihatidan 600°C da
boshlanadi, biroq 850°C gacha nihoyatda sust o ‘tadi. Harorat yanada
78

---

ortishi bilan parchalanish jarayo-
ni keskin tezlashadi (bu 1-rasm-
dan y a q q o l k o ‘rin ib tu r ib d i);
harorat 850°C dan 900°C gacha
ko‘tarilganida C a C 0 3 amalda to ‘la
parchalanib b o ‘ladi. Bu m a ’lu -
m otlar laboratoriyada o ‘tkazilgan
tadqiqotlar uchun xos. Amalda esa
k u y d ir ish h a ro ra ti b ir m u n ch a
yuqori 1000— 1100°C gacha olinadi
(kuydirish jarayonini tezlashtirish
maqsadida). C a C 0 3 ning parcha­
lanish reaksiyasi qaytar reaksiya-
dir. Reaksiya CaO dan hosil b o lg a n m ahsulotlar C 0 2 bilan ta’sir
etishib, yana C a C 0 3 ga aylanishi m um kin. Kalsiy oksidi tez hosil
b o ‘lishi uchun parchalanishning gazsim on m ahsulotlarini darhol
chiqarib tashlash kerak. Buning uchun , oldin eslatib o ‘tgani-
m izdek, pechga tortuvchi m o ‘ri quriladi.
Kalsiy karbonatning parchalanishidan hosil b o ‘lgan karbonat
angidrit gazining parchalanish tarangligi (parsial bosim i) harorat
oshishi bilan keskin kuchayadi va 900°C d atm osfera bosim idan