O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

Harorat 210—280°C b o ‘lganda C 3SH barqaror turadi, harorat
pasaygani sayin u parchalanib, C a (O H )2 ajralib chiqadi.
7. Bir kalsiyli gidrosilikatlar eng barqarordir. Ular C /S tarkibida
2 /3 dan 3/1 m iqdorda juda keng 20 —350°C harorat oralig‘ida
boTadi.
8. Past asosli aralashmalarda individual fazalar ustun keladi:
girolit, toberm orit, ksonotlit va, ayniqsa, C S H (B ). Dastlabki
aralashm ada CaO m iqdori ortib borishi bilan turli gidrosilikatlar
aralashm asining hosil b o ‘lishi kuzatiladi va barqarorlikni ta’m in-
lov ch i haroratlar oralig'i kamayadi.
Barqaror birikmalarning hosil b o iis h i erkin energiya ajralishi
186

---

bilan bog'liq. K im yoviy energiya zaxirasi qanchalik kam b o ‘lsa,
kim yoviy birikma shunchalik barqaror b o ia d i. Shulardan k o ‘rinib
turibdiki, kalsiy gidrosilikatlarning barqarorligiga aralashma tarkibi
va harorat sharoitlari ta’sir ko‘rsatadi.
S o ‘nggi yillarda Leningrad qurilish materiallari m uhandislari
institutining qurilish materiallari kafedrasida P.I.B ojenov rahbar-
ligida o ‘tkazilgan tajribalar natijasida magniy-gidrosilikatlar asosida
ham su n ’iy tosh olish m umkinligi isbotlandi.
16. Portlandsementning qotishi
M aydalangan, q o ‘shilm alarsiz klinkerli sem ent suvda qoril-
ganda, vaqt o ‘tishi bilan m ustahkamlana boradigan va tosh sim on
holga o ‘tadigan sementtoshga aylanuvchi plastik xamir hosil bo'ladi.
Anorganik bog'lovchi m oddalarning qotishi t o ‘g ‘risida akadem ik
A.A. Baykov va uning maktabi ishlab chiqqan klassik nazariyaga
k o‘ra bu jarayon uch bosqichga bohinadi. Shu bosqichlarda klinker
kukuni suv bilan qorishtirilgandan s o ‘ng m ustahkam tosh sim on