O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

sementlar, odatda, yuqori darajada gidratatsiya faolligiga ega b o ia d i.
14. Avtoklav materiallar texnologivasida kechadigan
fizik-kim yoviy jarayonlar
A vtoklav m ateriallar tex n o lo giy a sid a kalsiy gidrosilikatlar
hozircha birinchi darajali ahamiyat kasb etmoqda. Aslida esa avtoklav
qurilish materiallari ishlab chiqarish kalsiy gidrosilikatlarning
texnik sinteziga asoslanadi.
H ozirga qadar kalsiy gidrosilikatlarning 28 turi, jum ladan, 11
ta ta b iiy m in e r a li m a ’lu m . B u n d a n ta sh q a ri, h a li tark ibi
aniqlanm agan bir qancha fazalar ham bor.
G idrosilikatlar suvda deyarli erim aydi (22-jad val). K alsiy
silikatlar 100°C dan past haroratda gidratatsiyalanganda yaxshi
kristallanm agan yangi hosilalar vujudga keladi; bunga qotgan
sem ent xamiri m isol b o £la oladi. M uayyan kalsiy gidrosilikat
kristallarini hosil qilish uchun kerakli aralashma tarkibi ham da
o ‘ziga xos gidrotermal sharoitlar b o ‘lishi kerak. Shuni ta’kidlash
lozim k i, bunda tajriba ba’zan 1000 soat davom etadi, harorat esa
500— 1000°C ga yetadi. Shunga qaramay, kalsiy gidrosilikatlar
kristallarining kattaligi, odatda, 10—30 m km b o ‘ladi, bu h ol
ulam ing tarkibi, tarkibiy tuzilishi va xossalarini o'rganishni m u-
rakkablashtirib yuboradi. N .V .B e lo v bir qancha kalsiy gidro-
silikatlam ing xossalarini (ksonotlit, gillebrandit, toberm orit va
boshqalar) izohlab berdi.
177

---

22-jadval.
25°C haroratli suvda kalsiy gidrosilikatlarning erishi.
Gidrosilikatlar
11 suvga gidrosilikatlarning
grammolda erishi
11 suvda CaO ning