O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

m o ‘ljallangan sem entlar tanlanganda minerallar tarkibining ana
shunday o ‘zgarishini hisobga olish zarur.
K linker m inerallarining suv bilan o'zaro ta ’sir etishish jara-
yo n i ham m a vaqt bir xil tezlikda o ‘taveradi. C 3A suv bilan ancha
tez ta’sir etishadi, C 4A F esa bir m uncha sekinroq, C 3S undan
h am sekin, C 2S juda sust ta ’sir etishadi.
U c h va t o ‘rt kalsiy gidroalyum inat va gidroferritlarning bir xil
tarkiblisi bir vaq tn in g o ‘zid a h o sil b o ‘la b osh lasa, u m u m iy
formulasi: 3CaO • (A 1,03 • F e20 3) • 6 H 20 va 4CaO • (A120 3 • F e20 3)
• 13H 20 b o ‘lgan qattiq eritmalar hosil b o ‘ladi.
174

---

G idroferritlar gidroalyum inatlar singari gips va kalsiy xlor
bilan kom pleks birikmalar [3CaO • F e20 3 • 3 C a S 0 4 • (30—3 2)H 20
va 3 C a 0 / F e 20 3 • C a S 0 4 • 12H30 ] hosil qiladi. Tuyilgan qum bilan
175—200°C haoratda gidrogranatlarni
[3CaO • (A120 3 • F e20 3) ■ x S i 0 2 • (6 -2x ) • H 20 ]
va shuningdek, C S H (B ) tipdagi gidrosilikatlarni hosil qiladi. C 2F
ham avtoklavda issiq nam ishlovga uchratilsa, huddi shunday
jarayon nam oyon b o ‘ladi.
Sem ent shisha fazasi suv bilan biriksa, C 3A H 6 va C F H 6 ning
qattiq eritmalari ham da avtoklav sharoitida gidrogranatlar hosil
b o'lad i. Sem en tlar tarkibidagi erkin CaO va M gO suv bilan
reaksiyaga sust kirishib gidratlanadi, ular har birining m iqdori
1 % dan ortiq b o ‘lsa, hajmi notekis o ‘zgaradi. Bu esa qotib qolgan
sem enttosh ichida kuchli kuchlanishlar paydo bo'lishiga sababchi
bo'ladi.
Sem ent tarkibidagi alyuminat, alyumoferrit va shisha fazasidagi
N a 20 + K 20 suv bilan reaksiyaga kirishganda unda erib N a O H va