O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

nishida hosil bo'ladi. Ular g elsim on fazalarga kiradi. Ularni rent-
gengrafik usulda tarkibiy tuzilm asini tahlil qilib, elektron m ikros­
kop yordam ida aniqlash m um kin. Optik m ikroskop ularni ajratib
o lo lm a y d i. K alsiy gidrat oksid va kalsiy g id rosu lfoalyu m in at
kristallari a n ch a yirik o ‘lch am largach a (k o ‘pi bilan 0 ,5 m km )
o ‘sa oladi*jJJlarni od d iy m ikroskop b ilan aniqlash m um k in.
A vtok lavd a, ayniqsa, uzoq vaqt d avom id a va yuqori haroratda
i s h l a s h n a t ij a s id a y a n g i h o s i l b o ‘lg a n m a h s u l o t l a r
zarrachalarining o 'lc h a m i keskin ortadi. B u nday zarrachalarni
op tik m ikroskopda k o ‘rsa b o ‘ladi.
176

---

A niqlanishicha, sem entlar gidratatsiyasining submikrokristall
m ahsulotlari bir-biri bilan qattiq eritmalar va aralash kristallar
hosil qilishga m oyil, bu h ol tarkibi murakkab va o'zgaruvchan
b o ‘lgan k o ‘p fazalar hosil qiladi. Shu narsa m a’lumki, C 2S va C 3S
ning erta gidratatsiyalanishida tarkibi jihatidan yaqin b o‘lgan kalsiy
gidrosilikatlar hosil b o ‘ladi, C 3S ning gidratatsiyasi m obaynida
erkin holda ajralib chiqadigan C a (O H )2 kristallari qotayotgan
m assaning m ikroto‘ldirgichi vazifasini bajaradi, ya ’ni C 2S va C 3S
bir xil darajada g id ratatsiyalan gan d a ulardan h o sil b o ‘lgan
m onom ineral toshlarning m ustahkam ligi bir-biriga yaqin b o ‘lishi
kerak. X lorid, sulfat nitrid, karbonat, ftorid va boshqa tuzlar
sinfining sem ent gidratatsiyasi ham da qotishiga ta ’siri haqidagi
m a ’lum otlar m uttasil kengayib borm oqda. Ba, P, S, Cr, M n, Ti
ning m a’lum miqdorida modifikatsiyalangan klinkerlardan olingan