O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

boMadi. Ohak xam ir suvi b u g ia n a d i yoki gidratatsiyalanadigan
m oddalar shim ganida kolloid massalar koagulyatsiyalanadi (zich -
lanadi). K olloid massalarning yanada m ustahkam lanishi ularning
kristallanishiga bog'liq.
108

---

Gidravlik ohak qotayotganda a w a lo havoda qotish, so ‘ngra
gidravlik qqtish jarayonlari ro‘y beradi. Shu sababli, gidravlik ohak
qotishi uchun aw aliga quruq havo sharoitlari, so ‘ngra (kalsiy
silikatlari, alyuminatlari va ferritlari gidratatsiyalanishi uchun)
nam sharoitlar yaratish talab qilinadi. Ohak tarkibida gidravlik
moddalar qanchalik k o ‘p b o ‘lsa, qotishining birinchi davri (quruq
havo sharoitlarida) shunchalik qisqa b o ‘ladi.
Gidravlik m oddalarning gidratatsiyalanishi va shunga yarasha
qotishi uzoq vaqt davom etishi m um kin. Biroq buning uchun
nam sharoit kerakbo'ladi. Shuning uchun ham nam sharoit gidravlik
ohak asosida tayyorlangan qorishm alar (betonlar)ning yanada
yaxshiroq qotishida juda qulaydir.
Gidravlik ohak xossalari 
m ustahkam ligi, hajman tekis o ‘zga-
rishi va m ayda tuyish darajasi bilan xarakterlanadi.
Gidravlik ohakning mustahkamligi taxm inan quyidagi ko'rsat-
kichlar bilan xarakterlanadi (17-jadval).
Og£riligi' bo’yicha 1:3 tarkibda tayyorlangan qattiq qorishmadan
shibbalab y a sa lg a n , qirrasi 7 ,0 7 sm k ub lar va sak k izlik lar
k o ‘rinishidagi nam unalar sinaladi.
17-jadvalda k o ‘rinib turibdiki, kuchli va kuchsiz gidravlik
ohaklar m e ’yorida qotishi uchun turli sharoitlar talab qilinadi.
K uchsiz gidravlik ohakni suvga solguncha 21 sutka, kuchli gidravlik
ohakni esa atigi 7 sutka havoda saqlash kerak.