O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

Tarkibida talaygina gidravlik birikmalar bo'lgan, so ‘nmagan mayda
tuyilgan donalari butun ohak massasiga aralashtirib yuborilmasdan,
tayyor m a h su lo t sifatida ish latilsa, bu k u ch li gidravlik ohak
hisoblanadi. Separatordan olingan m ayda fraksiyada gidravlik
birikm alar nisbatan kam b o ‘ladi va bu xossalari jihatidan kuchsiz
gidravlik ohak hisoblanadi. Tarkibida gil aralashmalar ko‘p (gidravlik
m oduli k o ‘pi bilan 4 —5 ga teng) ohaktoshlardan foydalanayotganda
bir yoTa ikki xil ohak ishlab chiqariladi.
Ohakning qotishi, xossalari va ishlatilishi. 
G idravlik ohak
tarkibidagi kalsiy oksidi aslida havoda qotadigan ohakning o ‘zginasi.
Shuning u ch u n ham ana shu kom ponent qotayotganida sodir
boT adigan jarayonlar havoda qotadigan ohak qotayotganda ro‘y
beradigan jarayonlarga o ‘xshaydi. Suv b o ig a n id a kalsiy oksidi
C a (O H )2 gacha gidratlanadi. Ohak xamiridagi suvning bug‘lanishi
C a (O H )2 ning kristallanishiga va qorishm a yoki betonning sekin-
asta m ustahkam lanishiga yordam beradi. C a (O H )2 karbonlanishi
natijasida yanada mustahkamlana beradi. Qorishma yuzasida kalsiy
karbonatning hosil bo'lishi ohak buyumlar mustahkamligi va suvga
chidam liligini birm uncha oshiradi.
O hakning ikkinchi kom ponenti — gidravlik m oddalar (kalsiy
silikatlari, alyuminatlari va ferritlari) o ‘zgacha qotadi (bu haqda V
bobda batafsil to'xtab o'tildi). Kalsiy Silikat, alyum inat va ferritlar
suv b ila n o ‘zaro t a ’sir e tis h g a n id a t e g is h li m o d d a la r n in g
gidratlarini hosil qilgan holda gidratatsiyalanadi: 2CaO • S i 0 2 • n H 20 ;
CaO • A120 3 • n H 20 va 2CaO • F e,Ö 3 • n H 20 . Gidratlar kolloid,
yopishoq k o ‘rinishda va shu bilan birga plastik massa holida hosil