O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

pasaytirish m um kin degan xulosaga keldilar. Bu tadqiqotchilam ing
fikricha, gipsning qotish tezligini kamaytirish orqali m ustahkam -
likni m inim al darajagacha kamaytirsa bo'ladi.
O .V .K uznesovich, Ya.L.Zabejinskiy, V .B .R atin ov va boshqa-
larning tadqiqotlarida geterogen tizimalarda fazoviy o ‘zgarishlar
haqidagi m a ’lum otlar asosida qotishning kristallanish m exanizm i
nazariyasi yanada rivojlantirildi. M asalan, V .B .R atin ov va bosh-
qalar gidratning yangi hosilalarining kristallga aylanish jarayoni
sifa tid a g id r a tla n ish k in e tik a sig a m iq d o riy ta vsia berishd i:
gidratlanish reaksiyasining davom iyligi yarim m olekula suvli gips
su sp en ziya la rid a vujudga k elad igan t o ‘y im sh m iqd ori b ilan
belgilanadi; turli q o ‘shilm alam ing qotish jarayoniga tezlatgich va
sekinlatgich ta ’siri yarim gidrat, shuningdek, ikki gidratning erish
tezligiga b o g ‘liq.
Bunda yarim gidratning hosil b o ‘layotgan ikki gidratga nisbatan
t o ‘yin ish darajasi (C
J C 0)
bilan b o g ‘liq ravishda kristallanish
jarayonining tezlashishi yoki sekinlashishi m um kin. C
J C o
ning
ortishi kristallanishni tezlashtiradi, va, aksincha, 
Cp/Co
ning
kam ayishi bu ja ray on n i susaytiradi. B in ob arin , erim aydigan
angidritda bog'lovchilik xossalarining deyarli butunlay yo'qligini,
a - va P - C a S 0 4 • i H 20 ga nisbatan ancha t o ‘yingan eritmalar
hosil qiladigan eruvchan angidrit ham da suvsizlantirilgan yarim
gidratning qotish tezligi ikki gidratga nisbatan yuqori ekanini shu
bilan izohlash m um kin.
A .V .V oljen sk iy n in g fikricha, gidrat birikm alarining h o sil