O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

gillardan, kim yo sanoati chiqindilaridan (fosfogips) foydalanish
m um kin, b u esa o liy nav gillar ishlatishni talab etuvchi oq sem ent
ishlab chiqarishni ancha osonlashtiradi. Bunda, tashqari, xom ashyo
va sem en tn i m aydalashga, shuningdek, yoq ilg‘iga sarflanadigan
energiyani kam aytirish m um kin.
G ip s va fo sfo g ip sd a n bir v a q tn in g o ‘z id a sulfat k islo ta
sulfoalyum inat-silikatli sem ent olish b o ‘yich a ham tadqiqotlar
olib borilm oqda. Buni am alga oshirish uchun 85—90% fosfogips
va 10— 1 5% alyum osilikat materialidan iborat aralashmani ko'm ir
ish tir o k id a 12 5 0°C haroratd a q ism a n q a yta rilad i, natijada
sulfoalyum inat silikatli-sem ent ham da S 0 2 gaz h osil b o ‘ladi, S 0 2
dan olingan sulfat kislota esa yana ishlab chiqarishga qaytariladi.
O lingan sem entning rangi ko'kim tir bo'ladi.
28. Giltuproqli sementlar
O h ak to sh va giltu p roq q a b o y b o 'lg a n t o g ‘ jin slari erish
jarayonida yoki qism an erib pishirilganda h o sil bo'lgan klinker
yaxshilab tuyib olin g an tez qotuvchan va juda pishiq gidravlik
b o g 'lo v c h i g iltu p roq li y o k i a ly u m in a tli se m e n t deb ataladi.
G iltuproqli sem en t tayyorlash u ch u n xom ash yo sifatida asosan
c h o ‘kindi to g ‘ jinslaridan boksitlar ishlatiladi. Boksitlar qizil
b o ‘lib, giltu p ro q gidratining ternir gidroksid aralashm asidan
iborat. B oksit konlari juda kam b o ‘lgani b o is giltuproqli sem en t
ishlab ch iq arish d a giltuproqqa b o y sa n o a t ch iq in d ilari ham
ishlatiladi.
G iltuproqli sem ent tarkibida 40% atrofida giltuproq (A120 3),
45% gacha kalsiy oksid (C aO ) va 5 — 10% krem niy ( S i 0 2) bor
b o ‘ladi. G iltu p ro q li se m e n t q o tish jarayon id a suv b ilan tez