O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

beton konstruksiyalar, yig'm a detal va buyumlar, shuningdek,
qurilish qorishmalari va betonlar tayyorlashda ishlatiladi. Bunday
sem entlardan tayyorlangan betonlar quruq sharoitda ishlatilganda
u lam in g qotishi sekinlashadi.
27. Sulfomineral sementlar
B elit sem ent. Yangi shaharlarning paydo b o ‘lishi va u yerlarda
yirik jam oat ham da m adaniy-m aishiy binolam ing k o‘plab qurilishi
sem en t sanoatining oldiga oq va manzarali sem entlam i m ahalliy
xom ashyodan tayyorlash vazifasini q o ‘ydi.
T. A. Ragozina bunday sem en tlam i tarkibida tem ir oksid kam
boT gan m ahalliy xom ash yo Isfara gipsi, O hangaron kaolin li
tuprog‘i va ohaktoshdan uni 1200— 1300°C haroratda kuydirish
y o ‘li bilan olish m um kinligini ishlab chiqdi. Bu sem ent manzarali
qum tuproqli belit sem ent deb ataldi. U yetarli darajada m us-
tahkam likka ega va sovuq, sulfatli suvlar ta ’siriga chidam lidir.
K o ‘p yillar davom ida olib borilgan izlanishlar natijasida T.A.
R agozina tezkorlik ishlarida q o ‘llanilayotgan, industrial usullar
239

---

talabigajavob bera oladigan, tez qotadigan, yuqori mustahkamlikka
ega b o ‘lgan o q va m anzarali sem entlar ham olish texnologiyasini
ishlab chiqdi. B unday sem ent Ohangaron kaolini, ohaktoshi va
gipsidan 1200— 1300°C da kuydirish y o ‘li bilan olindi. Sem entni
kuydirish harorati odatdagi portlansem entni kuydirish haroratiga
nisbatan 200—250°C past. Bu esa o ‘z navbatida pishirish xum don-
larining unum dorligini oshiradi. Y oqilg‘i sarfini tejaydi va o ‘tga
ch id am li m ateriallardan yasalgan xum donlarning ishlash m udda-
tin i k o‘paytiradi.
Y u qorida sanab o ‘tilgan sem entlar va odatdagi portland-