O‘zbеkiston rеspublikasi oliy

- rasm. Qo‘shqutbli ulanishda kuchlanishni kengli – impulsli rostlash diagrammasi

Motor yakori zanjiri yuklangan holatdagi o‘rtacha kuchlanish shtrixlangan yuzalarga proporsional bo‘ladi. T_u> 0,5 T_k bo‘lganda kuchlanish musbat,
t_u = 0,5 T_k bo‘lganda esa kuchlanish esa nolga teng; t_u< 0,5 T_k bo‘lganda o‘rtacha kuchlanish manfiy.
Qo‘shqutbli ulanishda o‘rtacha kuchlanish qiymati quyidagiga teng:
U_f = U_n· (2γ -1),
buyerda: γ = t_{u /}T_k VT₁ - VT₃ kalitlar yoqilgan holat vaqtining davr vaqtiga nisbati. Shuningdek aralash ulanish algoritmi ham qo‘llaniladi. U_er<0,5U_n qyimatlarda qo‘sh qutbli ulanish amalga oshiriladi. Yoki T_k davrida VT₂-VT₄
kalitlari ochiq va (t_n - t_v) davrida esa hama kalitlar yopiq.
Keng impulsli rostlanuvchi o‘zgarmas tok reversli elektr yuritmada tormozlanish jarayoni quyidagicha kechadi (5.29 - rasm). Agar xarakat rejimida
tanlangan aylanish yo‘nalishida VT₁ va VT₃ tranzistorli kalitlar ishlagan bo‘lsa,
tormozlanish rejimida bu kalitlar yopiq bo‘ladi va VT₄ hamda VT₂ kalitlari ochiladi (ular ham keng impulsli rejimda ishlaydi). Motor yakori zanjiridagi tok o‘z yo‘nalishini o‘zgartiradi va yakor E.YU.K.i E_ya yo‘nalishi bilan mos tushadi. Tok kattaligi kerakli darajada VT₄ va VT₂ kalitlarini keng impulsli rostlash orqali chegaralanadi. Yakor toki almashib – almashib bu kalitlar orqali o‘tadi (ular ochiq bo‘lganda) va VT₁ va VT₃ kalitlariga qarama – qarshi parallel ulangan VD teskari diod orqali o‘tadi (VT₄ va VT₂ kalitlar yopiq bo‘lganda). Birinchi holatda tormozlanish energiyasi yakor chulg‘ami induktivligida to‘planadi. Ikkinchi holatda tormozlanish energiyasi C kondensatorni zarayadlash uchun sarflanadi. Bu kondensatordagi kuchlanish yakor E.YU.K.i va yakor chulg‘ami o‘z – o‘zidan induksiyalanish E.YU.K.lari yig‘indi ta’sirida ortadi. Buning natijasida iste’mol manbasi UZ tormozlanish jarayoning boshlanishida yopiq holatda bo‘ladi. Kondensatordagi kuchlanish qiymati ma’lum bir kattalikka erishganda VT5 tranzistori ochiladi va kondensatorning R tormozlanish qarshiligiga qisman razryadlanishi yuzaga keladi.
Keng – impulsli rostlagichli rostlanmaydigan o‘zgarmas tok manbali sxemalarda tormozlash energiyasini tarmoqqa qaytarishning iloji yo‘q.

5.