O‘zbеkiston rеspublikasi oliy

- rasm.

Kondensatorlar orqali o‘z-o‘zidan qo‘zg‘atiladigan, dinamik tormozlanish rejimidagi asinxron motorni ulash sxemasi.

Asinxron motorni o‘z-o‘zidan qo‘zg‘atish quyidagicha yuzaga keladi. Rotordagi qoldiq oqimlar ta’sirida stator chulg‘amida E.Yu.K. vujudga keladi, uning ta’sirida esa kondensatorlar orqali o‘tadigan magnitlovchi tok hosil bo‘ladi. Natijada mashinadagi oqim ortadi va vujudga kelgan E.Yu.K. hamda magnitlash toki ham ortadi. O‘z-o‘zini qo‘zg‘atish rejimi yuqori va pastki chegaralari hamda tormozlanish momenti kondensatorlar sig‘imiga bog‘liq bo‘ladi. Tormozlanishning bunday usuli kam quvvatli (5 kW gacha) elektr yuritmalarda qo‘llaniladi. Chunki katta sig‘imli kondensator talab qilinadi.
Teskari ulanish usuli bilan tormozlanish ikki holatda bo‘lishi mumkin:

• 
  birinchidan, motor ishlayotganda uni birdan to‘xtatish zarurati bo‘lganda; bu maqsadda fazalarni ulash tartibi o‘zgartiriladi;
  
• 
  ikkinchidan, elektrmexanik tizim tushirilayotgan yuk ta’sirida teskari yo‘nalishda aylanayotganda; bu holatda motor yukni ko‘tarish rejimiga ulanadi va yukni tushirish tezligi chegaralanadi.
  

Xar ikkala holatda ham statorning maydoni va motor rotori har xil tomonga aylanadi. Teskari ulanish rejimida motor sirpanishi doimo 1 dan katta bo‘ladi.
s_t.u= >1
Birinchi holatdagi tormozlanishda (t.1) ishlayotgan motor, fazalarni ulash tartibi o‘zgartirilgandan song t.1 tormozlash rejimiga o‘tadi, va yuritma tezligi M_t tormozlash momenti hamda M_q statik moment ta’sirida tez kamaya boshlaydi (3.20
- rasmga qarang).
Tezlik kamayib nolga yaqinlashganda motorni ochirish kerak, aks xolda u teskari aylanib ketishi mumkin.

14.