O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim vazirligi urganch Davlat Universiteti Tabiiy fanlar fakulteti biologiya yo’nalishi

2.2 8-rasm Avstraliya bobab daraxti
Baobabdoshlar-Bombacaceae oilasi gul tuguni xilma xil o‘simlik turlarida gulning boshqa qismlariga nisbatan joylashgan o‘rniga ko‘ra ustki, o‘rta va pastki bo‘lishi mumkin. Gul o‘rnida erkin joylashgan, gul qo‘rg‘oni bilan birlashmagan gul tuguni ustki tugun deb yuritiladi. Bunday holda gul qo‘rg‘oni tugunchaning ostki qismida bo‘lib, gul o‘rni bilan tutashgan bo‘ladi.Tuguncha pastki bo‘lganda u gulqo‘rg‘oni ostida bo‘lib, o‘zining ostki qismi bilan gul o‘rni va ust qismi bilan esa gul qo‘rg‘oni orqali birlashgan bo‘ladi. Ostki tugunchali gullarda gul qo‘rg‘oni tugunchani shakllanishiga ishtirok etmaydi va mevabarglari gul qo‘rg‘oni tubi bilan tutashgan bo‘ladi.Tugunchasi o‘rtada bo‘lgan gullarda gul qo‘rg‘oni tugun- chaning o‘rta qismi bilan tutashgan bo‘ladi. Ko‘pincha yarim ostki yoki yarim ustki gullarning tugunchasi mevaning pishishiga yaqin ostki tugunchaga aylanadi. (anor, itburun, maymunjon va boshqalar).Tuguncha bir yoki ko‘p xonali bo‘lishi mumkin. Ko‘pchilik hollarda xonalarning soni mevabarglarning soniga teng bo‘ladi.

2.2 9-rasm Bobab daraxti mavasi


Tuguncha xonalari bir-biridan maxsus to‘siklar bilan ajralgan. Ayrim hollarda bu to‘siqlar tuguncha markaziga kadar etmaydi va bir necha mevabargning birlashishidan hosil bo‘lganligi tufayli tuguncha bir xonali bo‘ladi.
Tugunchada urug‘murtakning shakllanishi. Baobabdoshlar-Bombacaceae oilasi murtagi paporotniksimonlar va ochiq urug‘li o‘simliklar murtagining gomologi hisoblanadi. Lekin ulardan tuzilishi va megasporalari xamda megagametalarining shakllanishi bilan farq qiladi. Ularning farqi megasporogenez va megagametogenezning murakkablashishi va ayrim jarayon hamda hosilalarning reduksiyalanishidadir. Bu farq urug‘chi gametofitning tuzilishi haqida gap yuritilganda batafsil bayon etiladi. Murtak meva bargida vujudga kelgan bo‘rtmada shakllanadi. Bo‘rtma hosil bo‘lishining dastlabki paytida ikkita halqa shaklida urug‘murtakning boshlang‘ich katlami hosil bo‘ladi. SHakllangan urug‘murtak ko‘p hujayrali, ikki, ayrim hollarda bir qavatli tuxumsimon hosiladan iborat bo‘ladi. Murtaknnng vujudga kelgan yoki uning mevabargi bilan tutashgan joyi platsenta deb yuritiladi. Tugunchada mujjasamlashgan murtak quyidagi qismlardan iborat. Funikulus yoki murtak bandi.Nutsellus murtakning markaziy qismi. Nutsellus murtakning eng muhim qismi bo‘lib, urg‘ochi gametofitdan yagona megaspora vujudga keladi, keyinchalik unda urug‘lanish sodir bo‘lib, murtak (embrion) taraqqiy etadi. Integument murtak po‘sti. Mikropile yoki murtakning ichki tirqishisperma o‘tadigan yo‘l. Xalaza murtakning pastki qismi tubi.