4-rasm. K.Linney.
Masalan, K.Linneyning ustozi tabiatshunos Burgov (1668-1738) XVII asrning oxiri va XVII asrning boshlaridayoq botanikani tabiatning bir qismidir deb ta’riflab, uning yordamida “O‘simliklarning nomlari aniq va osongina bilib olinadi va yaxshi esda qoladi” degan edi.O‘simliklar tizimini ( sistemasini) yaratish uctida qilingan ilk urinishlardan eng ko‘zga ko‘ringan (1583) Italiya botanigi – vrach Sezolpin (1519-1603)sistemasidir. U ham 1000 tur o‘simlikni aniqlab, fanga kiritgan. Sezolpinning asosiy xizmati shundaki, u o‘z klassifikatsiyasiga sub’ektiv belgilarni emas, balki ob’ektiv belgilarni, ya’ni odam uchun ma’lum darajada ahamiyati bo‘lgan “Tasodifiy” belgilarni emas, balki o‘simlikning o‘zi uchun muhim bo‘lgan belgilarni asos qilib olish kerakligini angladi. Sezolpin o‘simliklar sistemasini tuzish uchun ko‘payish organlarining belgilari hammasidan muhimdir degan qoidani nazariy jihatdan asoslab berishga urinib ko‘rdi.
5-rasm.Karl Linney
Karl Linnaeus, kamdan-kam hollarda Karl Linnaeus[8] (Shvetsiya. Karolus Linnaeus, 1761 — da zodagonlik olganidan so'ng-Karl von Linnaeus, Carl von Linné; 23 may 1707, Ruhult-10 yanvar 1778, Upsala) - Shvetsiya tabiatshunos (botanik, zoolog, mineralogist) va shifokor. Lund, keyin Uppsal universitetida o'qidi. Bir necha yillar davomida Gollandiyada yashab, doktorlik dissertatsiyasini himoya qilgan va qisqa vaqt ichida uni butun dunyoga tanitgan botanika asarlarini nashr etgan. 1741 yildan umrining oxirigacha Uppsal universiteti professori.
Karl Linnaeus-biologik ilm-fan rivojlanishining avvalgi davri haqida umumiy va katta darajada tartiblangan bilim bo'lgan o'simlik va hayvonot dunyosini tasniflashning yagona tizimini yaratuvchisi. Linnaeus asosiy amallaridan orasida-biologik ob'ektlarni tasvirlab aniq terminologiya joriy etish, binominal (ikkilik) nomenklatura faol foydalanish joriy etish, sistematik (taksonomik) toifalari o'rtasida aniq bo'ysunish tashkil etish. Linnaeus yana bir yutuq sistematikasi bir boshlang'ich kategoriya, shuningdek, bir xil turdagi tabiiy ob'ektlarni tasniflash mezonlarini aniqlash sifatida biologik tur ajratish edi. Linnaeus-XVIII va XIX asrlarda o'simliklarni tasniflash reproduktiv tizimida faol ishlatilgan muallif. Shvetsiyada Linnaeus ham zamonaviy shaklda adabiy shved tilini yaratuvchilaridan biri sifatida qadrlanadi. Linnaeus tashkiliy yutuqlari orasida-fanlar Shvetsiya Royal akademiyasi tashkil etish ishtirok, shuningdek, universitet ta'lim tizimiga tabiiy fanlar o'qitish joriy etish katta sa'y-harakatlari.
Kambag'al qishloq ruhoniysi oilasida tug'ilgan Linnaeus o'z hayotida ham, boshqa mamlakatlarda ham mashhur bo'lib, ko'plab akademiyalar va ilmiy jamiyatlarga a'zo bo'ldi. Shvetsiyada u Polar Star ordeni bilan taqdirlandi va zodagonlarga ko'tarildi. Ko'pgina mamlakatlarda linneevskiy jamiyatlari o'z ta'limotlarini tarqatgan. "London Linneevskoe jamiyati" hozirgi kunga qadar dunyodagi eng yirik ilmiy markazlardan biri bo'lib, uning yig'ilishining asosi Shvetsiyadan Buyuk Britaniyaga Linneyning eng boy kollektsiyasidir. 1959dan beri Linnaeus Homo sapiens turlarining ma'ruza turi hisoblanadi
Do'stlaringiz bilan baham: |