O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim

Tabiiy ishsizlik nima?

Bu atama 1960-yillarda iqtisodchilar Milton Fridman va Edmund Felps tomonidan mustaqil ravishda taklif qilingan.
Tabiiy ishsizlik deganda mehnat bozori strukturasining o'zgarishi: yangi bo'sh ish o'rinlarining paydo bo'lishi va eskilarining yo'qolishi natijasida yuzaga keladigan bandlik darajasining bunday pasayishi tushuniladi. Ba'zan davlat siyosati uning paydo bo'lishiga yordam beradi.
Mamlakatda parazitizm to'g'risidagi qonun mavjud bo'lsa ham, har doim ma'lum bir vaqtning o'zida ma'lum miqdordagi "loferlar" bo'ladi. Biror kishining ishi bo'lmasligining uchta asosiy sababi - bu ishga ega bo'lishni xohlamaslik, ishdan bo'shatish va ishga kirishish. Har doim bo'sh ish o'rinlari va abituriyentlar mavjud, ammo bu haqiqatan ham mamlakatda qiladigan hech narsa yo'q degani emas.
Ish joylari va iqtisodiy faol fuqarolar sonining talab qilinadigan malakaga qat'iy muvofiqligi nafaqat utopik, balki mantiqsiz fikrdir. Agar haqiqiy ishsizlik darajasi tabiiy darajadan oshmasa, jamiyatda bandlikni to'liq deb hisoblash mumkin. Agar u tabiiydan ancha kam bo'lsa, unda ortiqcha bandlik mavjud.
Ammo agar xohlayotgan, lekin ish topa olmayotganlar ulushi ortib ketsa, mamlakatda ish bilan ta'minlashda haqiqiy muammolar paydo bo'lishi haqida gapirish mumkin. Bunday holda, bandlik to'liq ish bilan ta'minlanmagan bo'ladi.

Tabiiy ishsizlikning sabablari

Bunday hodisani faqat uning paydo bo'lish sabablarini aniqlagandan keyin yo'q qilish zarurligi haqida gapirish tavsiya etiladi. Tabiiy ishsizlikning sabablari iqtisodiy taraqqiyot va odamlarning konstitutsiyaviy huquq va erkinliklari bilan bog'liq. Mehnat - bu huquq, lekin insonning majburiyati emas, agar mamlakatda parazitizm to'g'risidagi qonun amalda bo'lmasa. Shuningdek, inson o'z ishini o'zgartirish va qulayroq sharoitlarni izlash huquqiga ega.

Misol uchun, hamma ham ishdan bo'shatilgandan so'ng darhol yangi joyda ishlay olmaydi. Kimdir bir muddat raqobatchi bo'lishi kerak. Kecha kimdir universitetda yakuniy imtihonlarni topshirdi va hali ishlamayapti, lekin u allaqachon jamiyatning iqtisodiy faol birligi hisoblangan bo'lsa-da, quyoshda o'z o'rnini qidira boshladi. Kimdir ishlashga tayyor, lekin u o'rtacha bozor daromadidan qoniqmaydi va u yaxshi vaqtlarni kutmoqda. Tabiiy ishsizlik, shuningdek, mavsumiy kasbga ega bo'lgan odamlarning vaqtinchalik ishlamay qolishlarini ham o'z ichiga oladi.

Bundan tashqari, tabiiy ishsizlik katta miqdorda ishlab chiqariladi ijtimoiy to'lovlar. Biz “farovon hayot”dan qoniqish hosil qiladigan odamlar toifasini hisoblamaymiz, ammo mehnatkash odam ham ertaga non sotib olishiga ishonib, birinchi ish taklifiga rozilik berib, biroz kutadi. U yuqori ish haqi, qulayroq ish sharoitlari, qulayroq jadval topishga harakat qilib, takliflarni saralaydi. U hatto qayta tayyorlashga qaror qilishi mumkin.
Mehnat qonunchiligi va kasaba uyushmalarining rivojlanishi ham ma'lum darajada ishsizlikning o'sishiga yordam beradi. Xodimlar nimaga ishonishlari mumkinligini bilishadi va eng yaxshisini topishga intiladilar Yaxshiroq sharoitlar, bu o'z-o'zidan qidiruvning davomiyligini oshiradi.
Ish beruvchilar yaxshi sharoitlar juda yaxshi tinga uchadi va ular yangi bo'sh ish o'rinlarini taklif qilishdan oldin etti marta o'lchashni afzal ko'radilar yoki hattoki, masalan, qonunda belgilangan to'lovni to'lay olmaganligi sababli xodimlarni butunlay qisqartirishni afzal ko'radilar. eng kam ish haqi. Bu ish o'rinlari taklifini kamaytiradi.