O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim fan va innovatsiyalar vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universitetining qo‘qon filiali

MULTISIM DASTURIDA ISHLASH ASOSLARI
Foydalanuvchi interfeysi bir qancha asosiy elementlardan tashkil topgan.

Ishlab chiqish oynasida (Design Toolbox) sxemaning turli elementlarini boshqarish vositalari joylashtirilgan.

Global sozlashlar (2-rasm) Multisim muhitining xususiyatlarini boshqaradi. Ulardan foydalanish huquqi xususiyatlar (Preferences) dialogli oynasidan ochiladi.Options/Global Preferences bandini tanlagandan so‘ng quyidagi o‘rnatmalar joylashgan Preferences oynasi ochiladi:

• 
  Paths (Yo‘l)– ma’lumotlat bazalari fayllari va boshqa sozlashlargayo‘l ko‘rsatadi;
  

• 
  Save (Saqlash)–avtomatik saqlanish davrini sozlash va anjombilan birga emulatsiya ma’lumotlarini yozish imkoniyati;
  

• 
  Parts (Komponentlar)–komponentlar joylashish rejimini vasimvollar standartini tanlash (ANSIyokiDIN);
  

Nazorat savollari

1. 
   Multisim qancha biriktirilgan bloklarga ega.
   
2. 
   Multisim dasturida ishlash asoslari.
   
3. 
   Еlectronics Workbench Multisim dasturi.
   

13-Ma’ruza: Multisim dasturi elementlar kutubxonasi
Multisim (MS) – bu minimal vaqt mobaynida eng yaxshi mahsulotlarni
yarata oladigan dunyoda yagona imulyator sxemasi hisoblanadi. Uning tarkibiga
Multicap versiyasi kiradi, u dasturni bayonini universal vositasi va keyingi
sxemalarni darhol testlay oladi.
NI Multisim o’quv ishlab chiqarish maqsadida virtual asboblarni
texnologiyasi asosida elektron qurilmalarni ishlab chiqish va testlash jarayonlarini
birlashtirish imkonini beradi National Instruments kompaniyasini Electronics
Workbench Group bo’linmasi Multisim va Ultiboard mahsulotlarini anonslab
oldi, ularni SPICE – modellash va elektr zanjirlarini tahlilini interfaol dasturiy
ta’minotini eng oxirgi versiyalaridan sxematexnikada pechat platalarni
loyihalashda va kompleks testlashda foydalanadilar. Bu platforma testlash va
loyihalash jarayonini o’zaro bog’laydi va elektron uskunalarni ishlab
chiquvchilarga virtual asboblarni texnologiya imkoniyatlaridan qulay foydalanish
imkonini beradi. LabVIEW o’lchov tizimlarini ishlab chiqish muhiti bilan
National Instruments kompaniyasini Multisim elektr zanjirlarini modellash
uchun dasturiy ta’minotdan birgalikda foydalanish oddiy pechat platalarni
sxemasini yaratish jarayonida real nazariy ma’lumotlarni solishtirish imkonini
beradi, u loyihalar interatsiyasi sonini kamaytiradi, prototiplarida xatolar sonini
kamaytiradi va mahsulotni bozorga chiqishini tezlashtiradi.
Multisim modellash va tamoyilli elektr sxemalarni interfaol yaratilishida
ularni ish rejimlarida foydalanish mumkin. Multisim National Instruments
kompaniyasini elektrotexnikaga o’qitish uchun platformasini asosini tashkil etadi,
uni tarkibiga NI ELVIS va NI LabVIEW ishchi statsiyalarni prototivi kiradi. Ular
talabalarga har tomonlama amaliy tajriba olish imkonini beradi. Butun elektron
uskunalarni loyihalashni to’liq tsikli mobaynida”, - National Instruments
kompaniyasini akademik aloqalar bo’yicha vitse-prezidenti Rey Armgren :
“Ushbu platforma yordamida talabalar nazariyada amaliyotga oson o’tib, tajriba
47
na’munalarini yaratib, sxemalarni loyihalash asoslari bo’yicha o’z bilimlarini
chuqurlashtiradilar”, - degan.
Komponentlarning ma’lumotlar bazasi tarkibiga 1200 SPICE – model
elementlari ilg’or firmalardan Analog Devices, Linear Technology va Texas
Instruments, shuningdek impulsli ta’minot manbalarining 100 dan ortiq yangi
modellari kiradi. Ulardan tashqari dasturiy ta’minotni yangi versiyasiga
yordamchi Convergence Assistant paydo bo’ldi, u SPICE parametrlarini
avtomatik ravishda modellash xatoliklarini to’g’rilab korrektrlaydi,. BSIM4
standartini MOYa – tranzistorlar modelini qo’llash qo’shilgan, shuningdek aks
ettirish va ma’lumotlarni tahlil qilish imkoniyatlari kengaygan, ular tarkibiga tok
qiymatini yangi sinovchisi va differensial o’lchashlar uchun yangilangan statik
sinovchisi ham kiradi.