O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim fan va innovatsiyalar vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universitetining qo‘qon filiali

O‘lchov qurilmalari
Fizik kattaliklarni o‘lchov qurilmalariga o‘lcham va o‘lchov as-boblari kiradi. O‘lchash birliklarini aniq ifodalashga mo‘ljallangan fizik jism, modda yoki qurilmaga o‘lcham deb ataladi (masalan, tarozi toshlari, o‘lchov kolbalari, kalibrlar, o‘lchov lineykalari, namunaviy qarshiliklari). O‘lcham sifatida aniq xarakterli fizik xossalarga ega bo‘lgan ba'zi moddalar ham ishlatiladi (masalan, qaynash va erish o‘zgarmas temperaturali).
O‘lchov asbobi – o‘lchash natijasida axborotlarni kuzatuvchiga qulay bo‘lgan signalga aylantiruvchi qurilmadir. Har qanday o‘lchov asbobi birlamchi o‘zgartirgich, aloqa kanali va ikkilamchi asbobdan iborat. O‘lchash obyektida o‘rnatish va o‘lchanadigan kattalikni chiqish signaliga aylantirish uchun ishlatiladigan qurilmaga birlamchi o‘zgartirgich deb ataladi.
Birlamchi o‘zgartirgichni chiqishida ishlatiladigan energiyani turiga ko‘ra elektrik, pnevmatik, gidravlik va mexanik turlari mavjud.Elektrik o‘zgartirgichlar o‘z navbatida parametrik va generatorli turlarga bo‘linadi.
Parametrik o‘zgartirgichlar tashqaridan berilayotgan energiya manbaini o‘zgartirish orqali chiqish signali hosil qiladi.
Aktiv qarshilikli, induktiv va sig‘imli parametrik o‘zgartirgichlar keng tarqalgan.
Nazorat savollari

1. 
   O‘lchash, o‘lchash usullari, o‘lchash turlari.
   
2. 
   O‘lchov qurilmalari.
   
3. 
   Nazorat o‘lchov asboblarini klassifikatsiyasi.O‘lchash xatoliklari.
   

12-Ma’ruza:Multsim dasturida kuchaytirgich sxemalarini o`rganish.
Reja.
1.EWM elektron zanjirlarni modellash.
2. EWM dasturida modellash va natijalarni olish.
Tayanch so’zlar: elektron zanjirlar, foydalanuvchi interfeys, sxemalar, matematik funktsiyalar
Electronics Workbench Multisim elektron zanjirlarni modellash, tekshirish, ishlab chiqish va sozlash ishlarini amalga oshirishga imkon beruvchi dastur bo’lib hisoblanadi.Electronics Workbench Multisim yetarlicha sodda ko’rinishdagi foydalanuvchi interfeysiga ega va qulay. Unda elektron qurilmalarning yetarlicha ko’p sonli modellari mavjud, hamda foydalanuvchiga o’zining modelini yaratish imkonini beradi.

1-rasm. Komponentlar paneli va manbalar guruhidan elementlarni tanlash oynasi

Dasturiy majmuada nafaqat “ideal”, balki “real” elementlar bilan ham ishlash mumkin, realga maksimal yaqinlashtirish maqsadida, turli xalaqitlar va shovqinlarni imitatsiya qilish imkoni mavjud.

Bulardan tashqari Еlectronics Workbench Multisim dasturi standart yondoshishda murakkab bo’lgan jarayonlarda elektron zanjirlarni tahlil qilishga imkon beradi.