Kreditni tulash muddati kelganda foiz stavkasini xam kushib tulash usuli. Bu usul bozor iktisodi yaxshi tarakkiy kilgan mamlakatlarning xujalik tashkilotlari faoliyatida keng kullaniladigan anhanaviy usul bulib, u xisob - kitob xarakteri jixatidan oddiy buladi. Bu usul kuprok kiska muddatli ssudalarni tulashda kullaniladi.
Kredit shartnomasida kursatilgan muddat davomida bir tekisda karz oluvchi tomonidan tulanadigan kredit buyicha karzni undirib olish usuli. Amalietda bu usul uzok va urta muddatli kreditlarni tulashda kullaniladigan anhanaviy usuldir va tomonlar kelishgan xolda kredit buyicha foizlarni tulashga xar xil yendashishlari mumkin. Masalan, kredit uzok muddatga berilgan bulsa, kredit buyicha foiz stavkasini tulashni kreditdan foydalanib boshlaganidan bir yeki ikki yil utgandan keyin belgilab berishi mumkin.
Karz oluvchiga kredit berilaetgan vaktda kredit uchun tulanadigan foiz bevosita bank tomonidan ushlab kolinadigan kreditlar. Kredit uchun foiz stavkasini bu usulda tulash rivojlangan bozor iktisodi sharnomasiga mos kelmaydi va u uchun xarakterli emas. Bu usul fakat sudxurlik kapitalida ishlatiladi. Mamlakatda iktisodiy xolat nobarkaror bulganida banklar kiska muddatli kreditlashni va kreditlar buyicha foizlar tulashni shu usulda olib borganlari ular uchun kulay xisoblanadi va amaletda shu usuldan keng foydalanadilar.
Tahminlanganlikning mavjudligi. Bank kreditining maksadliligi. Jaxon amalietida umumiy biror extiejni koplash uchun ishlatiladigan kreditlar mavjud. Bunda bank tomonidan beriladigan kreditlar karz oluvchining moliyaviy resurslarga bulgan turli extiejlarini kondirish uchun uz ixtieri buyicha ishlatiladi. Xozirgi sharoitda ular kiska muddatli kreditlash soxasida cheklangan tarzda kullaniladi, urta va uzok muddatli kreditashda umuman kullanilmaydi. Bizning amalietimizda banklar tomonidan biror maksadni amalga oshirish uchungina kreditlar beriladi. Kreditning kaysi maksad uchun berilaetganligi kredit shartnomasida kursatiladi va bank tomonidan berilgan resurslar karz oluvchi tomonidan fakatgina shartnomada kursatilgan masalani xal etish uchun ishlatiladi (masalan, olinaetgan tovarlar buyicha xisoblashish, ish xaki tulash va x.k uchun). Karz oluvchi tomonidan kursatilgan majburiyatlarning buzilishida bitimda kursatilgan jarimalar kullaniladi. Karz oluvchilarning kategoriyalari. Uzining faoliyat doirasiga karab karz oluvchi korxona va tashkilotlar bir necha guruxlarga bulinishi mumkin. agrar soxada kreditlar oluvchilar. Bu soxaning maxsus bulishi - maxsus kredit muassasalari - agrobanklarning, keyinchalik kishlok xujaligi soxalariga xizmat kursatuvchi boshka banklar Paxtabank, Gallabank va boshka shu turdagi banklarning tashkil topishini belgilab beruvchi asos xisoblanadi. Bu banklar faoliyatining uziga xos xususiyati kishlok xujaligi ishlab chikarishi bilan boglik bulgan mavsumiylikni ehtiborga olgan xolda kreditlash xisoblanadi. Tijorat soxasi uchun kreditlar berish. Bu soxa buyicha kreditlar savdo va xizmat kursatish soxasida faoliyat kursatuvchi kishlok subhektlariga beriladi. Bu kreditlar tez aylanib kelish xususiyatiga ega bulib, tijoratchilar extiejini kondirishda katta axamiyatga egadir. Bank tomonidan kreditlar kimmatbaxo kogozlar buyicha oldi- sotdi operatsiyalarini amalga oshiruvchi, fond birjasi vositachilari: broker, makler, diller firmalariga beriladi. Kuchmas mulk egalariga ipoteka kreditlari berilishi mumkin. Ular xam oddiy, xam iktisoslashgan ipoteka banklari tomonidan beriladi. Bu xozirda xorij amalietida keng tarkalgan bulib, xatto bahzi manbalarda kreditning aloxida shakli sifatida namoen buladi. Bizning mamlakatimizda esa bu fakatgina 1996 yildan boshlab tarkala boshlagan. Xususiylashtirish jaraenining rivojlanishi, mulkka egalik asoslarining konunlashtirilishi ipoteka kreditini yanada ravnak topdirishga olib keladi. Banklararo kreditlar - bank kreditning keng tarkalgan shakllardan biri. Banklararo kreditning joriy stavkasi mahlum bir tijorat bankning boshka turdagi ssudalar berish siesatini aniklab beruvchi muxim omil xisoblanadi. Bu normaning anik mikdori (xisob stavkasi) Markaziy bank tomonidan belgilanadi.
