O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasiga 2019

 2-TOPSHIRIQ 
Quyidagi mantiqiy savollardan birini tanlab,
batafsil tahlil asosida sharhlang 
Saylov tizimlarining bir-biridan farqli jihatlari, afzallik va kamchiliklarini 
tahlil qiling. 
Saylov bu siyosiy jarayon hisoblanadi. Saylov demokratiyaning amalga 
oshirishning asosiy prinsipidir.Konstitutsiyamizning XVIII boni “Saylov 
tizimi" dep yuritiladi. Bundan ko'rinib turibdiki, Saylov tizimi bevosita 
Konstitutsiya va Qonunlarda belgilab qo'yilgan. Saylov tizimi ko'p 
bosqichlardan iborat.Bu tizimni isloh qilish bo'yicha ko'plab qonunlar 
ishlab chiqilgan: 
1.
“O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga saylov to’g’risidagi “ 
2.
“O’zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi to’g’risidagi “
Va boshqalar. 
Dunyo mamlakatlarida Saylov tizimining uch xil tizimi mavjud bo’lib, bular: 
1.Majoritar(Buyuk Britaniya,Kanada,Hindiston); 
2.Proporsional(Italiya,Isroil,Avstriya,Portugaliya); 
3.Aralash(Gruziya,Litva,Italiya); 

---

Majoritar tizim-bu fransuzcha”ko'pchilik so'zi"degan ma'noni bildiradi. Bu 
tizimning mutlaq, nisbiy kabi turlari mavjud. Dunyoning 80dan ortiq davlatlarida 
bu tizimdan foydalanishadi. 
Proporsional tizim-bu partiyaviylik asosida o'tkaziluvchi , har bir partiya 
hokimiyat uchun o'z nomzodini ilgari surish tizimidir. Bu tizimda saylovchi 
shaxsga emas , balki partiyaga ovoz beradi. Bu tizim murakkab tarkibli tizim 
hisoblanadi. 
Aralash tizim -bu proporsional va majoritar tizimlarning uyg'unlashivudan paydo 
bo'ladi. Germaniyada bu tizim ancha rivojlangan.
AFZALLIKLARI: 
Majoritar tizimida:
Natijalar aniq demokratik tamoiyil asosida aniqlanadi. Deputatlar o'z hududi 
ravnaqi uchun harakat qiladi. Bu tizim orqali bir vaqtning o'zida ko'p vakillarni 
saylash mumkin.Bundan tashqari bu tizim yagona g'olibni aniqlashning oddiy 
uslubidir. Bevosita saylovchilar Nomzodning shaxsiga e'tibor bera oladi, u bilan 
tanishib chiqa oladilar. Faoliyati yuzasidan savollar bera olishi mumkin. Va 
nomzodlar o'rtasida raqobat ham vujudga keladi. 
Proporsional tizimida: 
Saylovda qatnashish uchun òzining partiyasi bo'lishi kifoya qiladi.Bir partiyaga 
mansub bloklar orqali hukumatni boshqarish osonlashadi. Kam xarajatlar amalga 
oshiriladi. 
NOAFZALLIKLARI: 
Majoritar tizimda: 

---

Kamchilik ya'ni 49% ovoz olgan siyosiy blok parlamentda vakil bo'la 
olmaydi.Ya'ni kichik partiyalar tezda raqobatdan chiqib ketadi. Bu tizimni 
moliyalashtirish qiyin hisoblanadi. Chunki saylovning ikkinchi bosqichi ham 
o'tkazilishiga to’g’ri kelib qoladi. Tarqoq va birlashmagan partiyalar bu tizimda 
g'alaba qozonib qolish ehtimoli ham katta ya'ni noqonuniy yo'llar orqali. 
Proporsional tizimda:
Bu tizimda ko'p xollarda adolatsizlikka yo'l qo'yiladi. Bir partiyaning xohish 
idroki orqali davlat boshqariladi. Saylovchi nomzodni aniq bilmaydi. Ko'p 
saylovchilarning ovozi behudaga sarflanadi. 
Ommaviy huquq fakulteti . 1-kurs B potok 2- guruh F . NAJMIDDINOVA

---