O’zbekiston respublikasi oliuy va o’rta maxsus


Yorug’likning yo’tilishi xarakteristkasini olinishi



Download 6,13 Mb.
bet6/19
Sana09.02.2022
Hajmi6,13 Mb.
#438406
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19
Bog'liq
Yorug’lik filtrlarini optik xossalarini o’rganish

Yorug’likning yo’tilishi xarakteristkasini olinishi.

Modda tomonidan yorug’lik yutilishini miqdoriy xarakterlash uchun faqatgina berilgan to’lqin uzunligi uchun yutilish koeffistenti darajasi ko’rsatgichi intensivligi emas, balki yutilishi ko’rsatgichini spektri o’lchanadi. Yo’tilishi ko’rsatgichi spektrini o’lchash monoxrom fotometriyaning vazifasi, shuning uchun u nisbat sodda fotometriyaning ba’zi bir usullari bilan oshib boriladi. Absorbstion o’lchovlar asosida yutilish qonuni yotadi. Teng qalinlikdagi har bir qatlam o’tayotgan nurlanishni o’ziga teng hissasini yutadi. Yutuvchi qatlamga monoxramatik yorug’liknng parallel dastasi tushayotgan bo’lsa, intensivlikni kamayishi qatlam qalinligi dx ga va yorug’lik intensivligi I ga proporstional bo’ladi-di=kidx bunda: -dx\I=k. dx bu ifodani I dan I0 gacha 0 dan d gacha (I0 – tushayotgan yorug’lik intensivligi d-katlam qalinligi) intigrallab
(1.2.1)
Bunda (1.2.2)
O’z navbatda berilgan to’lqin uzunligi uchun yutilish koeffistenti quyidagi tenglama orqali hisoblanishi mumkin.
(1.2.3)
Lekin yorug’likning oldingi va orqa sirtlarda qaytishi va boshqa yo'qotishlar I0 /I ni xaqiqiy qiymatini miqdoriy xarakteristkasi o’rniga yorug’lik dastalarining umumiy susayishi o’lchanadi. Shunday qilib, faqat yutilish koeffistenti emas, susayish koeffistenti xaqida ham gapirishga to’g’ri keladi. Yutilish koeffistentining (shaffofligi) ta’rifini uning E=ln I0 /I kattalik yutilishini optik zichligi deb ataladi.
(1.2.4)
Yutuvchi qatlamning shaffofligi tushunchasi T = I0 /I munosbatdan aniqlanadi. Bu kattaliklar E= ln 1\T =-ht formula orqali o’zaro bog’langan. Yutuvchi qatlam ichidagi ko’p sonli qaytarishlarini hisobga olsak yutish qonuni quyidagi ko’rinishni oladi.
(1.2.5)

Bu yerda (r-yuzaning qaytarish ko’rsatgichi). Bu formulani oddiyroq ko’rinishda yozish mumkin.


(1.2.6)
Yutilish qonuni birichi bo’lib Buger tomonidan topilgan edi. Keyinchalik uni Lamber undan keyin Beer va Gavilev tomonidan detallarga qayta tahlil qilingan. Buger yo’tilishi koeffistentini yutish qatlamining qalinligiga bog’liq emas degan fikrni aytgan edi. Bu tajribadan ham juda aniq, ko’rinadi. Bizning vaqtimizga kelib Vovilov va Lifishilar istesno holatlarni ko’rsatib berishdi. Bu istisno holatlar yutuvchi atom va molekulalarning uyg’onish holatlarini doimiyligi yetarlicha katta bo’lib, 10 dan ortmaydi. Beer eritmalari yutishini tekshirib va yutish koeffistienti k=a yutilish ko’rsatgichi k va eritma konstentrastiyasi s ning ko’paytmasi sifatida qaraladi. Buger yutilish qonuni
(1.2.7)
Dan (1.2.8)
kelib chiqadi.
Yutilishning natural koeffistienti hisoblashda o’nli logarifmdan foydalanishda quyidagi tenglama ishlatiladi.
(1.2.9)
Buger qonuni chekli sohada qo’llaniladi. Biroq yorug’lik intensivligi uncha katta bo’lmagan hamda atom va molekulalarning uyg’ongan holatda bo’lish vaqti yetarlicha qisqa bo’lgan juda ko’p hollarda Buger zichligi hamma joyda ham bir xil bo’lmagan muhitdan yorug’lik yutish masalasini ko’rib chiqdi va «Nurlarni tutib qola oladigan yoki sochib yubora oladigan soni tok zarralarni uchratganidagina yorug’lik bir xil o’zgara oladi» va demak yutish uchun qalinliklarda joylashgan modda massalari ahamiyatga egadir deb ishonch bildirdi. Bugerning bug’-qonuni katta amaliy ahamiyatga ega. Chunki tajriba haqiqatdan ham shuni ko’rsatadiki yorug’likni gaz molekulalari yutgandagi ya’ni deyarli yutmaydigan.

Download 6,13 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish