O„zbekiston respublikasi navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti

2. Funksional sxemalarni loyihalashda texnologik jihoz, uskuna va
kommunikatsiyalarni ifodalash
Funksional sxemada texnologik jarayon odatda yordamchi, ikkinchi darajali apparatlarsiz, soddalashtirilgan holda ko„rsatilib, chizmaning yuqori qismida keltiriladi va texnologik ob‟ektning ishlash prinsipi, avtomatika vositalari bilan munosabati haqida to„la tasavvur berishi kerak; texnologik jarayonga tegishli truboprovodlarga o„rnatiladigan rostlovchi organ, armaturalarning faqatgina nazorat va avtomatik rostlashda qatnashadiganlarigina ko„rsatiladi.

24

Suyuqlik va gazlarning texnologik kommunikatsiya va truboprovodlari DS2.784-70 ga muvofiq ifodalanadi, ya‟ni: suv (-1-1-) yoki ko„k rangda, bug„ (-2-2-) yoki qizg„ish, azot (-4-4-) to„q sariq, kislorod (-5-5-) yashil rangda va hokazo. Kommunikatsiyalarga muhit tasnifiga muvofiq yanada aniqlik kiritish maqsadida raqam bilan birga harf indeksi ham qo„llanilishi mumkin; masalan: toza suv-1_t, qizdirilgan bug„-2_q, boyitilgan bug„-2_b, va shunga o„xshash. Odatda kommunikatsiyalarni raqamli yoki rangli tasvirlash murakkab texnologik jarayonlar uchun tavsiya etilib, soddalarida qo„llanmasa ham bo„ladi.
Kommunikatsiya va truboprovodlarning chizmalaridagi qalinligi 0.5 dan to 1.5 mm gacha bo„lib, ularning vazifasiga qarab qalinligi turli bo„lishi mumkin; masalan, kollektor, magistral truboprovodlarni 1-1.5 mm qalinlikda ko„rsatish mumkin. Texnologik truboprovodlarning ulanishi va kesilishi 6-rasmda ko„rsatilgan.



a) b) v)

6-rasm. Texnologik truboprovodlarni fuksional sxemalarda ifodalanishi: a, b-ulanganda; v- kesishganda.

Texnologik jarayonning jihoz, uskuna va apparatlari chizmada 0.2 dan to 0.5 mm qalinlikda chizilib, ularning o„lchamlari orasidagi nisbat (masshtabsiz chizilgan taqdirda ham) saqlanishi kerak. Har bir uskuna oldiga uning nomi yoki (jarayon murakkab bo„lsa) arab raqamlarida pozitsion belgisi qo„yilishi lozim.; harf-raqam usulini ham qo„llash mumkin, masalan: s-5, n-7, i-3, bunda harflar uskuna nomini bildiradi (s-sig„im, n-nasos, i-isitgich), raqam esa shunday apparatlar majmuasining tartib nomerini ifodalaydi. Apparatlar raqam bilan belgilanganda chizmaning bo„sh erida apparat nomlari ko„rsatilgan jadval berilishi kerak.