O`zbekiston respublikasi maktabgacha ta’lim vazirligi

Tarbiyachiga eslatma

. 

Ch

tovushini talaffuzidalablar  aylana shaklida  va oldinga bir oz  oldinga chiqqan, 

tishlar bir- biriga jipslashgan, til uchi, til kuragi yuqoridagi tishlar  yoki  alveolalar 

bilan  birikadi.Bu  birikuv  sekin-asta  ular  o‘rtasidagi  tirqishga  aylanadi,  til 

o‘rtasidan qisqa havo  oqimi  o‘tadi. Buni his  etish uchun qo‘l kaftini  og‘iz oldiga 

olib  kelish  kerak,            yumshoq  tanglay  ko‘tarilgan  va  tomoqning  orqa  devoriga 

qisilgan  bo‘lib,  burun  yo‘llarini  yopib  qo‘yadi,      havo  esa      og‘iz  orqali  o‘tadi, 

tovushning  bog‘lamlari ochiq, tovush jaranglamaydi. 

 

 

Tarbiyachi  tarbiyalanuvchilarga  Ch  undosh  tovush  ekani,  undosh  tovush  unli 

tovush  bilan  birga  bo‘g‘in  hosil  qilishi  haqida  tushuntirib,  Ch  tovushining 

talaffuzini o‘rgatadi. 

Tarbiyachi tarbiyalanuvchilarbilan

 Ch

tovushini

ng xususiyatlari haqida savol-javob 

o`tkazadi.

Ch

 tovushli so`zlar o`ylab topiladi. Shundan so`ng 

Ch

 harfi “Laylakvoy” 

media  mahsulotidan  ko`rsatiladi.  Bunda 

Ch

  harfining  shaklini  eslab  qolishlariga 

alohida e’tibor beriladi. 

CH

 harfi kitobga joylab qo‘yiladi. (kitob maketiga 

CH

 kesma harfi yopishtiriladi.) 

Harflarninguch  xususiyati:yozilishi,  ko‘rish  mumkinligi  va  ularni  o‘qish 

mumkinligi  aytiladi.  Xulosada  harflar  o`qilishi,  yozilishi  va  ularni  ko`rish 

mumkinligi; tovushlarni esa eshitish va talaffuz qilinishi aytiladi. 

Quvnoq daqiqa 

“Poyezd” o‘yini.  

Bolalar  poezdning      vagonchalari  bo‘lishadi.    Tarbiyachining  poezd  yurib  ketdi 

deyishi  bilan    bolalar  qo‘llarini    tirsakdan  bukib,  aylanma    harakat    qilib,  bir- 

birlarining ketlarida Chux-chux, chux-chux, chux, deb yuradilar.  

Amaliy ish. 

Tarbiyachi  bolalarga  katta  bosma  CH  harfini  doskada  chizib  ko`rsatib  beradi. 

Tarbiyachi  ko`rsatib  bergan  namunaga  qarab  bolalar  rangli  iplardan  katta  CH 

harfini yasaydilar.  

Amaliy masq. 

Tarbiyachi  CH  undosh  ishtirok  etgan  bir  necha  so‘zni  bo‘g‘inlarga  bo‘lib  (Cha-

man,  Cha-ros,  choy,  chol,  cha-na,  cho’-mich,  chu-mo-li

)

  aytadi.  Bolalar  aytilgan 

so‘zdagi  bo‘g‘inda  CH  undosh    tovush  ishtirok  etgan  bo‘lsa  CH  harfni  baland 

ko‘taradilar.