|
«Momiq ko’pikchalar»
Bolalarga paralon gubkalar yordamida ko’pikchalar xosil qilish tavsiya qilinadi. Suv turliranglarda bo’lishi mumkin. So’ngra shu suvda qo’g’irchoklarni cho’miltirish yoki ularni oyoqkiyimlarini yuvish mumkin.
“Inoq, baxtli raqamlar”
Hovuzda turli sonlar yozilgan daraxt bo’lakchalari mavjud. Tarbiyachining ruxsati bilan“bir-ikki-uch..baxtli raqam .....ni tut”. Bolalar aytilgan raqamni tutishlari kerak bo’ladi.
“Sokin suv” o’yini
Bolalar suv to’ldirilgan idish atrofiga joylashishadi va suvni harakatsiz holatini jimturib kuzatishadi. Har bir bola suv qarshisiga kelib, uning harakatsiz holatiga ta’sir o’tkazadi.
(tosh tashlab, suv yuzasiga urib va h.k) shu vaqtda boshqa bolalar o’zlarini suv tomchilari sifatidatasavvur qilib, harakat qilishadi. Suv harakatdan to’xtashi bilan bolalar ham harakatlanishdan
to’xtashadi.
Havo bilan chiniqtirish
Havo vannalarini o’tkazishda alohida qoida talab etilmaydi, imkoniyat darajasida ochiq havoda ko’proq sayr qilish tavsiya etiladi.Faqat quyosh vannalarini qabul qilishda ehtiyot choralarini ko’rish lozim. Bola quyoshvannalarini qabul qilishdan avval bosh kiyim kiygan holda bo’lishi va quyosh ostida uzoqqolmasligi lozim.
O’zbekiston Respublikasi hududlarida quyosh vannalari soat 10.30-11.00 ga qadaro’tkazilishi tavsiya etiladi, quyosh tikka kelganda quyosh vannasini qabul qilishga yo’l qo’yilmaydi.Quyosh vannasini qabul qilish davomiyligi 7-10 daqiqani tashkil etadi.Tuzli yo’lakchalardan yurish quyidagi tartibda tashkil etiladi:avval ikkita-uzunligi 2 m, eni 40 sm bo’lgan mato tayyorlash lozim. Ushbu mato qalinroq yokibir necha qavat bo’lishi kerak. Idishga osh tuzining suvdagi eritmasi (10 litr suvga 100 gramm tuz solib) tayyorlanadi. Matolardan biri tuzli suvga solib, bir oz siqib olinadi(qattiq siqilmaydimatoda tuzli suv namligi saqlanishi lozim). Polga namlangan mato solinadi, ketidan quruq matosolinadi, keyin, massajli yo’lakcha qo’yish mumkin. Bolalar tayyorlangan yo’lakchadan kichik qadamtashlab, avval tuzli, keyin quruq, so’ng g’adir-budur yo’lakchadan yurib o’tadilar. Tuzliyo’lakchalardan o’tib bo’lgandan so’ng, har bir bolaga o’z oyoq kaftini massaj qilish taklifini berishmumkin.
Yozgi sog’lomlashtirish davrida chiniqtirish muolajalarini tashkiletish juda muhim bo’lib, u bola oganizmini himoya qilish funksiyasinimustahkamlaydi, infeksiyalarga va haroratning o’zgaruvchanligiga bardoshlibo’lishga tayyorlaydi, qon aylanishini, modda almashinuvini, aqliyfaoliyatini yaxshilaydi va asab tizimi faolligini oshiradi.
Maxsus chiniqtirish tadbirlarini tashkil qilishda DMTTdagi barchabolalarni guruhlarga ajratish tavsiya etiladi.
1-guruh. Bolalar sog’lom, ilgari chiniqtirilgan.
2-guruh. Bolalar sog’lom, birinchi marta chiniqtiriladigan tadbirlarni
boshlaydigan yoki salomatligida ayrim kamchiliklar bor bolalar.
3-guruh. Surunkali kasalliklarga chalingan bolalar yoki uzoq vaqtdan keyin
maktabgacha ta’lim tashkilotiga kelgan bolalar.
Ushbu jadvalda chiniqtirish tadbirlarining boshlang’ich va yakuniynazorati, shuningdek, ularning organizmga ta’sir qilish vaqtiningko’payishi ko’rsatiladi.
Chiniqtirish tadbirlari davomida, kamida 2-oyda bolalar bir
guruhdan ikkinchisiga o’tkazilishi mumkin. Bolalar quyidagi mezonlarasosida guruhlarga o’tkaziladi:
-bu davrda o’tkir kasalliklarning yo’qligi;
-bolalarning chiniqtirish tadbirlariga ijobiy hissiy munosabati;
-sovuqqa nafas siqishi, yurak urishining keskin oshishi, “g’oz terisi”
bilan qoplanish kabi salbiy tashqi belgilarning yo’qligi.
Toza havoda chiniqish jarayonlari suv va quyoshda chiniqishdan oldintashkil etilishi lozim.
Quyoshda chiniqish daraxtlar soyasida yengil havo vannalari bilanboshlanadi, so’ngra bolalarning qo’llari, oyoqlari yalang’och holda quyoshvannalariga o’tadilar, bunda bolalarning boshida har doim yengil qalpoqchabo’lishi shart.Quyosh vannasini olish uchun bolalarning o’yinlarini 5-6 daqiqadaquyoshning to’g’ridan-to’g’ri nurlari ostida olib borish, keyin yana soyagaqaytish tavsiya etiladi. Quyoshdan qorayish boshlangandan so’ng quyoshvannalari umumiy tarzda tashkil etiladi, buning uchun bolalar trusik vamaykada, keyin esa bitta trusiqda bo’ladilar. Quyosh vannalari 5 daqiqadan boshlanib, bolalarning quyoshda bira to’la10 daqiqagacha qolishigacha yetkaziladi va kun davomida bu jami 40-50daqiqani tashkil etishi mumkin.
Tibbiy xulosa bilan chiniqtirish man etilgan bolani tadbirlargajalb etish man etiladi. Shuni esda tutish kerakki, chiniqtirish usullari vavositalari bolaning yoshiga, holatiga va atrof-muhit sharoitlariga qarabalohida tanlanadi. Toza havo bilan chiniqtirish barcha bolalarga tavsiya etiladi, lekinbolaning ahvoliga qarab umumiy yoki qisman havo vannalarini o’tkazishkerak.
Xuddi shu narsa suv tadbirlarida ham amal qilinadi - umumiy yokiqisman muolajalardan foydalaniladi va suv harorati alohida tanlanadi.
Umumiy muolajalarni muassasada joylashgan dushdan foydalanish bilanamalga oshirish maqsadga muvofiqdir.
Yalangoyoq yurishni tashkil qilish uchun qum, tosh, shag’al, keramzit vaboshqalar bilan jihozlangan turli o’lcham va kattalikdagi “salomatlikyo’lakchasi”dan foydalanish mumkin.
Chiniqtirishning samarasini oshirish uchun yoz davrida suzish
havzalarida o’ynash, bolalar cho’miladigan sun’iy hovuz (basseyn), ariqcha(jilg’acha)lardan keng foydalanish lozim. Bunda suv harorati +20 darajadan past bo’lmasligi, suvda turish muddati 30 soniyadan
5-10 daqiqagacha asta sekin ortib boradi.Tarbiyachilar va ularning yordamchilari sog’lomlashtirish muolajalarini nazorat qilib boradilar va MTTtibbiy xodimlarigaularning samaradorligi haqida ma’lumot beradilar.
Sog’lomlashtirish jarayonini tibbiy-pedagogik nazorat qilishni tashkil etish majburiy(shart)dir.SHuni esda tutish kerakki, sog’lomlashtirish samaradorligi quyidagiomillarga bog’liqdir:
- to’g’ri tashkil etilgan ovqatlanish va suyuqlik ichish rejimiga;
- shaxsiy gigiyena talablariga rioya qilishga;
- me’yorda (kerakli miqdorda) chiniqtirishga;
- bolalar sog’lig’iga tahdid soladigan omillarning yo’qligi (zararli vazaharli o’simliklar, hasharotlarning ko’pligi, tayoqcha, toshchalar, shoxlar,singan uskunalar va ularning qoldiqlari va boshqalar);
- bolalarning hissiy (emotsional) holati;
- oila va maktabgacha ta’li tashkilotida sog’lomlashtirish uchun yagona
yondashuvlar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
