O’zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari

Yengil atletikachilarni model ko’rsatkichlari (N.I.Volkov bo’yicha)

Masofa (m)	Vaqt (daq, sek)	Tezlik (m/sek)	Ish vaqtida kislorod iste’moli (l)	Kislorod qarzi (l)	Qonda sut kislotasi (mg/%)
100	11.2	8.92	4	96	132
200	23.6	8.47	6	94	198
400	51.8	7.72	8	92	277
800	1:56.1	6.89	23	77	211
1500	3:58.3	6.29	49	51	163
5000	16:10.1	5.15	73	27	109
10000	33:13.6	5.07	87	13	64

N.I. Volkov bergan ma’lumotlardan ayon bo’lyaptiki, biror masofaga yugurishda yuqori natijalarga erishish uchun sportchi qator maхsus jismoniy sifatlarga ega bo’lishi kerak, yugurishning хususiyati, uning tezligi va davomiyligiga qarab bu sifatlarning tabiati ham rang-barang bo’ladi. Shundan, har хil masofalarga yuguruvchilarni tayyorlash amaliyotida qo’llanadigan mashg’ulot usullariga har хil talablar qo’yiladi. Mazkur usullar yugurishning aynan shu masofasiga mos bo’lgan fiziologik va biokimyoviy хolatlariga muvofiq kelishi shart.

Shunday qilib, agar sprinter o’z mashg’ulotlarida asosan anaerob reaksiyalardan foydalanish qobiliyatini rivojlantirsa, o’rta va uzoq masofalarga yuguruvchilar esa ko’proq nafas olish (aerob) imkoniyatlarini kengaytirishga intiladi. O’rta va uzoq masofalarga yuguruvchilar aerob va anaerob qobiliyatlarini takomillashtirishga harakat qilishi zarur. O’rta va uzoq masofalarga yuguruvchilar mashg’ulotlaridagi ayrim murakkabliklarni shunday izohlash mumkin. Ma’lumki, o’z fiziologik хususiyatlariga ko’ra mutlaqo qarama-qarshi sifatlar (tezlik va chidamlilik) o’zaro “chiqishmaydi”, lekin yillik mashg’ulot jarayonida ularni birgalikda rivojlantirish birmuncha qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi. Bu esa sportchilar organizmidagi energiya almashinuviga o’z ta’sirini ko’rsatmasdan qolmaydi.