O’zbekiston respublikasi jismoniy tarbiya va sport vazirligi o’zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti eshkak eshish nazariyasi va uslubiyati chirchiq-2020 yil

Sport takomillashuvi bosqichi sportchining yuqori sport natijalariga erishish uchun ijobiy ta`sir ko’rsatuvchi yoshiga to’g’ri keladi. Bu bosqichning asosiy vazifasi musobaqalarga tayyorgarlik va ushbu musobaqalarda muvaffaqiyatli ishtirok etishdan iborat. Shu sababli oldingi bosqichlarga nisbatan trenirovka jarayoni yanada ixtisoslashgan yo’nalishda bo’ladi. Sportchi musobaqalarda eng yuqori natijaga erishish uchun barcha samarali vositalar, uslublar va tashkiliy shakllar majmuasini qo’llaydi. Trenirovka yuklamalarining hajmi va shiddati eng yuqori darajaga yetadi. Tez-tez katta yuklamali trenirovka mashg’ulotlari o’tkaziladi, haftalik mikrosikllarda mashg’ulotlar soni 10-15 marta va ayrim hollarda undan ham ko’proq bo’lishi mumkin. Trenirovka jarayoni yanada individuallashadi va sportchining musobaqa faoliyati xususiyatlarini hisobga olgan holda tuziladi.
Erishilgan natijalarni saqlab turish bosqichi sportchiga individual yondashish bilan xarakterlanadi. Bu esa bir tomondan sportchining katta tajribasi (trenirovka va musobaqa), har xil sharoitda chuqur bilimni, kerakli vositalarni, musobaqa faoliyatiga zaruriy uslublarni tez aniqlab olish bilan aniqlansa, ikkinchi tomondan yoshning o’zgarishi, organ va tizimlarning yuqori yuklamalarga barqarorligi bilan tavsiflanadi. Shuning uchun funksional salohiyat va moslashish imkoniyatlari pasayadi. Bu esa individual mahoratni oshirish uchun zahiralarni izlashni talab qiladi. Bosqichning fazifalari quyidagilardan iborat:
funksional imkoniyatlarning erishilgan darajasini avvalgi yoki kichikroq mashg’ulot yuklamalari hajmini ushlab turish;
texnik mahoratni takomillashtirish;
psixologik tayyorgarlikni oshirish;
Jismoniy va funksional tayyorgarlikdagi ayrim xatolarni yo’qotishda shuni hisobga olish kerakki, bu bosqichdagi sportchilar har xil mashgulot vositalariga ko’nikkan. Shu sababli oldingi bosqichdagi rejalashtirish vosita va uslublari bilan sport natijalarini ushlab turib bo’lmaganligi uchun mashg’ulotning yangi shakllari va uslublarini topishga to’g’ri keladi. Bu bosqichning o’ziga xos xususiyatlaridan biri shuki, 17-20 yoshli sportchilar 30-35 yoshga kirgan faxriy sportchilar bilan musobaqalarda qatnashadilar.
15-jadval