O’zbekiston respublikasi IIV farg’ona viloyati ichki ishlar boshqarmasi oxunboboyev tumani ichki ishlar bo’limi

2-BOB. ORGANIK BIRIKMALARNING OKSIDLANISHI Oksidlanishli fosforillanish mexanizmi

Ko‘pchilik olimlarni qanday qilib oksidlanish bilan bir vaqtningo‘zida fosforillanish mumkinligi qiziqtirgan. Shu sababli bir necha xil nazariyalar ishlab chiqilgan: kimyoviy, konformatsion va xemiosmotik nazariyalar shular jumlasiga kiradi.

Kimyoviy nazariyaga ko‘ra nafas zanjirida elektronlarning tashilishi natijasida ajralib chiqayotgan energiya avval qandaydir makroergik moddada to‘planadi, so‘ng ular fermentlarga o‘tadi va oxirida o‘z energiyasini ATFga beradi. Ammo shu vaqtgacha oraliq modda topilmagan.1964-yili Boyyer konformatsion nazariyani yaratdi. Uning fikricha mitoxondriyalarda oksidlanish va fosforillanish elektronlarni tashishda ishtirok etuvchi fermentlarning konformatsion o‘zgarishlari bilan kechadi. 1970-yilda Grin energiyalangan mitoxondriyalar kristalarining shaklini keskin o‘zgarishini aniqlab, yuqorida aytilgan fikrni tasdiqlaydi.

1961-yilda xemiosmotik nazariyani Mitchel taklif etdi, 1972-yilda bu nazariyani V.P. Skulachev eksperimental isbotlab berdi. Bu nazariyaga ko‘ra nafas olish va fosforillanish bir-biri bilan mitoxondrial membranada H+ elektrokimyoviy potensiallari bilan bog‘liqdir Mitoxondrial membrana bo‘yicha elektronlarni tashilish jarayonida H+ gradiyenti hosil bo‘ladi. Bu mitoxondrial membrana yuzasiga nisbatan perpendikulyar yo‘nalgan bo‘ladi. Bu mitoxondriyaning ichki yuzasidan ichki va tashqi membranalar orasida vodorod ionlarining to‘planishi natijasida hosil bo‘ladi. Buning natijasida membrananing ichki yuzasi manfiy, tashqi yuzasi esa musbat zaryadlanadi.

Membrananing tashqi yuzasini musbat zaryadlanini kristallarda joylashgan H-ATF-azani faollanishiga va proton kanallari orqali H+ni ichkariga kirishi natijasida ADF va Fn dan ATF sintezlanadi.