O’zbekisтon respublikasi хalq тa’limi vazirligi

Dastur kodini umumiy ko`rinishga keltiramiz:

program fiz3;

var

Q,N,teta,c,D,V,T1,T2:real;

begin

write('N=');read(N);

write('c=');read(c);

write('D=');read(D);

write('V=');read(V);

write('T1=');read(T1);

write('T2=');read(T2);

write('teta=');read(teta);

Q:=N*teta-((c*D*V)*(T2-T1));

write('Q=', Q);

end. [10].

6 – masala. Shaxtaga tosh tushib ketdi va 6 s o`tgandan so`ng uning Yerga urilgach tovush eshitildi. Tovushning tezligi v= 330 m/s va gm/s² deb olib, shaxtaning chuqurligi topilsin.

Berilgan: t = 6s, v=330m/s, g 10 m/s² .

Topilish kerak: h = ?

Yechish: Havoning qarshiligi hisobga olinmagan holda, boshlang`ich tezliksiz toshning shaxtaga erkin tushush chuqurligi quyidagiga teng bo`ladi:

(1)

bunda t – toshning tushish vaqti.

Tovush v tezlik bilan tekis harakatlanganligi uchun:

(2)

bu yerda t₂ – tovushning tarqalish vaqti.

Toshning t₁ tushish vaqti va tovushning t₂ tarqalish vaqtlarining yig`indisi umumiy t vaqtga teng bo`ladi, ya`ni:

. (3)

Bu uch noma`lumli (1), (2) va (3) uchta tenglama sistemasini t₁ ga nisbatan yechish uchun (3) dan ni (2) ga quyib, chiqqan ifodani

.

Bundan t₁ ga nisbatan quyidagi kvadrat tenglama keltirib chiqamiz:

. (4)

(1) tenglamaning yechimi:

. (5)

Bu yechimda vaqtning minus ishorali qiymati fizik ma`noga ega bo`lmaganligi uchun:

.

U vaqtda tovushning tarqalish vaqti t₂ quyidagiga teng bo`ladi:

.

Binobarin, shaxtaning chuqurligi quyidagiga teng:

[11].