O‘zbekiston Respublikasi Хalq ta’limi vazirligi tasdiqlagan тoshkenт 2005

18-DARS. §16. Metallarning tabiatda tarqalishi, olinishi va ishlatilishi.
Darsning maqsadi: O‘quvchilarga metallarnig Davriy sistemada joylashgan o‘rni, tabiatda tarqalishi, sanoatda olinishi va xalq xo‘jaligida ishlatilishi hamda qotishmalar va ularning ishlatilishidagi muhim xususiyatlari haqida tushunchalar berish.
Darsning rejasi:

1. 
   O‘quvchilarga metallarning namunalarini va ulardan tayyorlangan buyumlarni ko‘rsatish
   
2. 
   Metallarning Davriy sitemadagi o‘rni
   
3. 
   Тabiatda uchrashi
   
4. 
   Olinishi
   
5. 
   Ishlatilishi
   
6. 
   Qotishmalar va ularning tarkiblari haqida
   
7. 
   Qotishmalarning ishlatilishi
   

Dars metallarni halq ho‘jaligidagi ahamiyatini o‘quvchilarga tushuntirish maqsadida metallar va ulardan tayyorlangan buyumlarning namunalarini ko‘rsatish bilan boshlanadi. O‘quvchilarga quyidagi savol berilib, ularning fikrlari eshitiladi: Siz o‘z hayotingizda qaysi metallarni qanday maqsadlarda foydalanishini ko‘rgansiz? O‘z fikrlaringizni qisqacha bayon qiling.

1. 
   Metallarni Davriy jadvaldagi o‘rnini ko‘rsating.
   
2. 
   Atom tuzilishidagi o‘hshashliklarni aniqlang.
   

Olinishi. Metallarni birikmalaridan ajratib olish bilan metallurgiya shug‘ullanadi. Metallurgiyaning asosiy vazifalari metallarni birikmalaridan qaytarish va metallarni boshqa moddalardan ajratishdan iborat.

Metallarni birikmalardan olish uchun turli usullar qo‘llanadi. Sanoatda metallarni olish usullarining barchasi oksidlanish-qaytarilish reaksiyalariga asoslangan bo‘lib, hozirgi kunda quyidagi usullardan foydalaniladi:

•