O’zbekiston Respublikasi Halq ta’lim vazirligi «Jismoniy madaniyat nazariyasi va sport turlari» kafedrasi

Tayyorgarlik mashg’ulotlarining turlari
O’rtaga qo’yilgan va hal qilinishi zarur bo’lgan vazifalar xususiyatiga qarab, mashg’ulotlar quyidagi turlarga bo’linadi:

– o’kuv mashg’ulotlari;

– tayyorgarlik mashg’ulotlari;

– tiklanish mashg’ulotlari;

– modellashtiruvchi mashg’ulotlari;

– nazorat mashg’ulotlari.

O’quv mashg’ulotlari. Bunday mashg’ulotlarda asosan yangi material o’zlashtiriladi. Mashg’ulotlar soni yangi mashg’ulotlarning soniga nisbatan to’plangan bo’ladi. Murabbiy tomonidan nazorat qilish va sportchi tomonidan o’z-o’zini nazorat qilish usullaridan keng foydalaniladi. Mashg’ulotlarni bunday xolatda boshlovchi yosh sportchilar bilan ishlash vaqtida tez-tez foydalanib turiladi. Malakali sportchilar bilan tayyorgarlik o’tkazilayotgan vaqtda bunday mashg’ulotlardan tayyorgarlikning tayyorgarlik davrida foydalaniladi.

Mashqlanish mashg’ulotlari – bu tayyorgarlikning har xil turlarini amalga oshirishga qaratilgan tayyorgarlik mashg’ulotlaridir. U jismoniy tayyorgarlik masalalari hal qilinayotgan vaqtda ayniqsa, mashq texnikasi va taktikasining turli ko’rinishlarini mustahkamalash paytida qo’llaniladi.

Ko’p yillik tayyorgarlik jarayonida sportchi malakalarining oshib borishiga qarab mazkur turdagi mashg’ulotlarning ta’siri oshib boradi.

O’quv-tayyorgarlik mashg’ulotlari – bu sof mashg’ulotlar bilan tayyorgarlik mashg’ulotlari o’rtasida o’tkaziladigan oraliq turdagi mashg’ulotlar hisoblanadi. CHunki bunday mashg’ulotlarda yangi materialni o’zlashtirish bilan ilgari tanish bo’lgan materialni mustahkamlash tadbirlari bir-biriga qo’shib olib boriladi.

Tiklanish mashg’uloti – bu hajm jihatdan uncha katta bo’lmagan ishlarni o’z ichiga olgan mashg’ulotlar bo’lib, ular o’zining xilma–xilligi va emotsionalligi bilan ajralib turadi. Asosiy vazifa tiklanish jarayonlarini rag’batlantirishdan iborat. Og’ir ish bajarilgandan keyin musobaqalar tugagach, katta yuklamalar bilan o’tkazilgan tayyorgarlik seriyalaridan keyin shunday tiklanish mashg’ulotlaridan, ya’ni kuch-quvvatini tiklaydigan mashg’ulotlardan foydalaniladi.

Modellashtiruvchi mashg’ulotlar. Ular bo’lg’usi musobaqalar dasturiga muvofiq tarzda tuziladi. Bunday ko’rinishdagi mashg’ulotlar bevosita musobaqalarga tayyorgarlik davrida sportchining yuksak darajada texnik-taktik tayyorgarligi davrida qo’llaniladi.