O’zbekiston respublikasi davlat soliq qo’mitasi

Mulkiy munosabatlarning rivojlanish tendentsiyasi qanday kechadi?

Xo’sh, mulkiy munosabatlarning rivojlanib borishida qanday tendentsiya kuzatilishi mumkin? Birinchidan, mulk shakllari o’rtasida raqobat tug’iladi, bir-biridan ustun bo’lish, iqtisodiyotda ustuvor yo’nalishlarni egallash, yuqori mavqega chiqish sari harakat doimiy tus oladi. Bu jarayonda o’zini saqlab qololmaydigan, o’zini «oqlay olmaydigan» mulk shakllari chekinishi, hatto barjam topishi ham tarixiy haqiqatdir. Ikkinchidan, ularning o’zaro raqobati iqtisodiyot ko’tarilishiga, iqtisodiy o’sish sur’atlarining tezlashuviga, samaradorlikning ortishiga, bozorning iste’mol buyumlari va xizmatlar bilan tuldirilishiga olib keladi. Bu tendentsiya mamlakatning ilg’or davlatlar qatoriga chiqib olishiga, aholining umumiy farovonligini ortishiga xizmat qiladi.

Albatta, mulkiy munosabatlarning xilma-xilligi, ko’pmulklilik zamirida har xil ishlab chiqarish turlari yotadi. Ijtimoiy ishlab chiqarishning tarixiy bir davrida aralash iqtisodiyot ko’p ukladli iqtisodiyot bo’lib shakllanadi. Ko’p ukladli iqtisodiyotning tarixiy taqdiri qanday bo’ladi? Bu savolga bozor iqtisodiyoti tizimining tarixiy rivoji javob beradi, ya’ni bozor iqtisodiyoti amal qilar ekan, aralash iqtisodiet bo’lishi tabiiydir. Lekin shu narsa aniqki, har bir ukladning taqdiri ana shu ukladning o’zida bo’ladi,uning davrga qanday darajada hamoxang bo’lib borishida bo’ladi. Davlatning biron-bir uklad tomonida bo’lishiga, uning manfaatlarini bir tomonlama himoya qilishiga, unga «yon bosishi»ga qaratilgan siyosat yurgizilmaydi. Bu narsa iqtisodiy jarayonlarning adolatli kechishiga olib keladi.