O’zbekiston respublikasi davlat soliq qo’mitasi

30-Mavzu: Iste'mol, jamg’arma va investitsiyalar.
(2 soat seminar)
Reja:

1. 
   Iste’mol va jamg’arish nima? Jamg’arish qanday manba hisobidan amalga oshiriladi?
   
2. 
   Jamg’arish va fan-texnika inqilobi.
   
3. 
   Jamg’arish va inson.
   
4. 
   Investitsiyalarning iqtisodiy taraqqiyotdagi roli.
   

Tayanch so’z va iboralar:

Iste’mol va jamg’armalarning iqtisodiy mazmuni, ularning o’zaro bog’liqligi, jamg’arishning mohiyat,i omillari va samaradorligi, investitsiyalar va uning darajasini belgilovchi omillar.

Milliy iqtisodiyotda yangidan vujudga keltirilgan qiymat, ya’ni milliy daromad iste’mol va iqtisodiy jamg’arish maqsadlarida ishlatiladi. Iste’mol keng ma’noda jamiyat iqtisodiy ehtiyojlarini qondirish jarayonida ishlab chiqarilgan Tovar va xizmatlardan foydalanishni, uni iste’mol qilishni bildiradi. Bunda unumli va shaxsiy iste’mol farqlanadi.

Jamg’arish — hayotiy zarurat. Oldingi boblarda ta’kidlandiki, odamlarning ehtiyojlari va ularni qondirilishi darajasi bo’lgan iste'mol miqdor va sifat jixatdan o’zgarib turadi, ya’ni to’xtovsiz ravishda ortib, o’sib turadi. Aslida kishilik jamiyati-ning taraqqiyoti iste'molning qondirilishiga ham bog’liq. Ehtiyojlarning, shundan kelib chiqqan holda odamlar iste’molining o’sishi zamirida ikkita sabab yotadi: birinchi sabab — yer kurrasi aholisining yildan-yilga son jihatdan ko’payib borishidir (garchi insoniyat tarixida aholi soni urushlar va boshqa sabablarga ko’ra kamayib tursa ham); ikkinchi sabab — ijtimoiy rivojlanish tufayli borgan sari odamlarning ne'matlar iste'mol qilishi tuzilishida o’zgarishlar yuz berishi, uning rang-baranglashib, sifat jihatdan o’sib borishidir. Dunyo o’sib borayotgan ehtiyojlarni qondirish uchun iste'mol ne'matlarini (oziq-ovqat, kiyim-kechak, uy-joy, maishiy va madaniy xizmatlar va x.k.) tobora ko’paytirish lozim.
Investitsiyalar – asosiy va aylanma kapitalni qayta tiklash va ko’paytirishga, ishlab chiqarish quvvatlarini kengaytirishga qilingan sarflarning pul shaklidagi ko’rinishidir. U pul mablag’lari, bank kreditlari, akysiya va boshqa qimmatli qog’ozlar ko’rinishida amalga oshiriladi.
Investitsiyalarni ro’yobga chiqarish bo’yicha amaliy harakatlar – investitsion faoliyat, investitsiyalar amalga oshiruvchi shaxs – investor deyiladi.
Investitsiya faoliyati quyidagi manbalar hisobiga amalga oshirilishi mumkin:

• 
  investorlarning o’z moliyaviy resurslari (foyda, amortizatsiya ajratmalari, to’plangan pul jamg’armalari va h.k.);
  
• 
  qarz olingan moliyaviy mablag’lar (obligatsiya zayomlari, bank kreditlari);
  
• 
  jalb qilingan moliyaviy mablag’lar (aktsiyalarni sotishdan olingan mablag’lar, jismoniy va huquqiy shaxslarning pay va boshqa to’lovlari);
  
• 
  byudjetdan investitsiyalarni moliyalashtirish;
  
• 
  horijiy investitsiyalar.
  

O’zbekiston Respublikаsi Prezidentining 2005 yil 11 аpreldаgi 3594-sonli «To’g’ridаn-to’g’ri xorijiy investitsiyalаrni jаlb etishni rаg’bаtlаntirish borаsidаgi qo’shimchа chorа-tаdbirlаr to’g’risidа» gi fаrmoni.