O`zbekiston Respublikasi Axborot texnologiyalari Vazirligi Muhammad al Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti ti kafedrasi Malumotlar uzatish asoslari fani Mustaqil ish 2 Mavzu

O`zbekiston Respublikasi Axborot texnologiyalari Vazirligi Muhammad al - Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti

TI kafedrasi
Malumotlar uzatish asoslari fani
Mustaqil ish 2
Mavzu: Xatolarni aniqlash va to‘g‘irlash usullarini o‘rganishga oid amaliy misollar

Guruh: BDT004
Bajardi: Umarov D
Tekshirdi: Jabborov SH
Toshkent – 2022

Shovqinbardosh kodlar parametrlarini hisoblash quyidagi tartibda olib boriladi. Berilgan ma’lumotlarni ikkilik sistemasi bo‘yicha raqamliga aylantiramiz.

N = (13)₁₀ = (1101)₂
Demak, axborotning ko‘rinishi quyidagicha bo‘ladi: G(x)=1101 va - axborotni shovqinbardosh kod bilan kodlashgan ko‘rinishi.
Ushbu axborotni kodlash uchun tekshirish elementi va tashkil etuvchi polinom tanlanadi. Tekshirish elementining soni quyidagi formula orqali topiladi:
yoki
B u yerda k=4 ga, 2^r >4+1 u holda r=3 ga teng deb olamiz (4.2-jadvaldan olamiz) . Tashkil etuvchi polinom P(x)=x³+x+1 (1011) tanlaymiz. Axborotni kodlash uchun birinchi navbatda uning qoldiqini topamiz:
Axborotni siklik kodlar orqali kodlash quyidagicha amalga oshiriladi:
F(x)=G(x)*x^r+R(x) =x⁶ + x⁵ + x³ + 1
Hosil bo‘lgan siklik kodlar to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri ekanligi quyidagicha tekshiriladi: F(x)/P(x), bo‘linish natijasida qoldiq qolmasa siklik kodlar to‘g‘ri bo‘ladi, aks holda qoldiq qolsa, noto‘g‘ri bo‘ladi. Tekshirib ko‘ramiz:

Hosil etilgan kodli kombinatsiya ruxsat etilgan kodli kobinatsiya turiga kirgan bo‘lib qoldiq nolga teng (xatolik yo‘q).

Kodli kombinatsiyada xatolikni aniqlash quyidagicha amalga oshiriladi:

Yuqorida keltirilgan kodli kombinatsiyada xatolik mavjud, chunki hosil etilgan kodli kombinatsiyani hosil qiluvchi polinomga bo‘lganda x+1 qoldiq qoldi. Ya’ni R(x)=x+1. Kodli kombinatsiyada xatolikni topish uchun ikki usuldan foydalanamiz. Birinchi usul qoldiqni taqqoslash yo‘li bilan, ikkinchi usul xatolik sindromi bilan taqqoslashdan iboratdir.

Shovqinbardosh kodlar taqsimlangan va taqsimlanmagan kodlarga bo‘linadi. Agar kodli kombinatsiyalarda kombinatsiyadagi razryadlar soni bir xil bo‘lsa, bunday kodlar teng taqsimlangan kodlar deyiladi.
Agarda kodli kombinatsiyalardagi razryadlar soni xar xil bo‘lsa, bunday kodlar teng taqsimlanmagan kodlar deyiladi.
Teng taqsimlangan kodlar ikki turga bo‘linadi: blokli; uzluksiz.
Blokli kodlar uzatilayotgan axborotli ketma-ketlik alohida kodli kombinatsiyalarga bo‘linadi va ular bir-biriga bog‘liq bo‘lmagan holda kodlanadi va dekoderlanadi.