O’zbekistоn respublikasi axbоrоt texnоlоgiyalari va kоmmunikatsiyalarini rivоjlantirish vazirligi

SQLite va dastur ma’lumotlar bazasi strukturasi

SQLite yaxlit, server talab qilmaydigan, turli koniguratsiyalardan holi, transaksiya imkoniyatlariga ega ma’lumotlar bazasidir. SQLite ning ko’di ochiq domenga joylashtirilgan, va shu sababli undan instalgan maqsadda bepul foydalanish mumkin.

11-rasm. SQLite logotipi.

SQLite doimiy ma’lumotlar bazasi. Ko’pchilik SQL ma’lumotlar bazalaridan farqli ravishda, SQLite alohida serverda kechadigan jarayonlarga ega emas. SQLite to’g’ridan-to’g’ri diskdagi fayllarga yozadi va ulardan ma’lumot o’qib oladi. Butun bir jadvallardan, indekslardan, triggerlardan va viyuvlardan tashkil topgan ma’lumotlar bazasi diskdagi bir faylda saqlanadi. Ma’lumotlar bazasi fayli formati kross-platformali bo’lib, uni siz bemalol 32 va 64 bitli tizimlarda ishlatishingiz mumkin.

SQLite juda ixcham ma’lumotlar bazasi hisoblanadi. Uning barcha hususiyatlari ishlatilgan holda, bazaning hajmi bor-yo’g’i 600 KB ni tashkil etadi. Siz SQLite uchun ajratgan xotira va SQLite ishlash tezligi orasida o’zaro aloqa mavjud. Agarda siz u uchun ko’proq xotira ajratsangiz, SQLite odatda tezroq ishlaydi. Shunga qaramasdan SQLite ning ishlash tezligi kichik xotiraga ega muhitlarda ham anchagina yaxshi. Qanday ishlatilishiga qarab SQLite, fayl tizim kiritish-chiqarish operatsiyalariga qaraganda tezroq ishlashi mumkin.
SQLite ning har bir versiyasi chiqarilishidan avval yaxshilab testlanadi va u eng ishonchli ma’lumotlar bazalaridan biri degan nomga ega.
SQLite xalqaro dasturchilar guruhi tomonigan qo’llab quvvatlanadi. Ular SQLite ga yangi hususiyatlar qo’shish va uning ishonchliligini oshirish ustida ish olib borishadi.
Yuqorida keltirilgan sabablarni inobatga olib, men Companion dasturida SQLite ma’lumotlar bazasidan foydalandim. Ushbu ma’lumotlar bazasi hozirgi kunda Android ilovalar uchun qo’llaniladigan eng ommabop ma’lumotlar bazasi hisoblanadi.
Ma’lumotlar bazasi strukturasiga keladigan bo’lsak, u 12-rasmdagi kabi ko’rinishga ega. Dasturdagi barcha obyektlar Obyekt jadvalida saqlanadi. Ushbu obyektlarning bir necha turlari mavjud. Masalan, bu obyektlar mehmonxona yoki restoran bo’lishi mumkin. Shu sababdan biz obyekt guruhlarini alohida jadvalga ajratamiz. Ushbu guruhlar Guruh jadvalida saqlanadi.



12-rasm. Companion dasturi ma’lumotlar bazasining strukturaviy ko’rinishi.

Companion dasturi ma’lumotlarni uch xil tilda taqdim eta oladi. Bu tillar o’zbek, ingliz va rus tillari. Shu sababdan jadvallarda ma’lumotlarni o’zida saqlovchi uchta ustunlar mavjud. Obyekt jadvalida bu ustunlar obyekt nomini ifodalasa, Guruh jadvalida esa ular guruh nomini ifodalaydi.

Companion dasturida O’zbekistonning to’rtta shahri haqida ma’lumotlar yig’ilgan. Bular Toshkent, Samarqand, Buxoro va Xorazm. Ushbu shaharlar nomlari va kordinatlari Shahar jadvalida keltirilgan. Ushbu jadval bizga kelajakda dasturdagi shaharlar sonini oshirish imkonini beradi.
Obyektlar haqidagi qo’shimcha ma’lumotlar Malumot jadvaliga ajratilgan. Bu ma’lumotlar qachonki foydalanuvchi biron-bir obyektni tanlaganida ko’rsatiladi. Ushbu ma’lumotlar ham uch xil tilda keltirilgan.
Men SQLite ma’lumotlar bazasi bilan ishlashda DB Browser for SQLite dasturidan foydalandim. Ushbu dastur ishlash uchun juda qulay, kam hajmga va tushunarli foydalanuvchi interfeysiga ega. Dasturning foydalanuvchi grafik interfeysi 13-rasmda keltirilgan.



13-rasm. DB Browser for SQLite dasturining foydalanuvchi grafik interfeysi.

4.