O‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti urganch filali dasturlash fanidan Mustaqil ish Mavzu

Tarmoqlanuvchi operatorlar

Oldingi mavzularda misol tariqasida keltirilgan programmalarda operatorlar yozilish tartibida ketma-ket va faqat bir marta bajarilgan holatlar, ya’ni chiziqli algoritmlar keltirilgan. Amalda esa kamdan–kam masalalar shu tariqa yechilishi mumkin. Aksariyat masalalar esa yuzaga keladigan turli holatlarga bog’liq ravishda mos qaror qabul qilishni (yechimni) talab etadi. C++ tilida programmaning alohida bo’laklarini bajarilish tartibini boshqarishga imkon beruvchi qurilmalarning yetarlicha katta majmuasiga ega. Masalan, programma bajarilishining birorta qadamida qandaydir shartni tekshirish natijasiga ko’ra programmaning u yoki bo’lagiga boshqaruvni uzatish mumkin (tarmoqlanuvchi algoritm). Tarmoqlanishni amalga oshirish uchun tarmoqlanuvchi operatorlardan foydalaniladi.

Shartli operator - to‘liqsiz tarmoqlanish

if operatorlari

if operatori qandaydir shartni rostlikka tekshirish natijasiga ko’ra programmada tarmoqlanishni amalga oshiradi:
if ( )1;
Bu yerda har qanday ifoda bo’lishi mumkin, odatda u taqqoslash operatori bo’ladi.
Agar tekshiriladigan_shart rost (true) bo’lsa, 1 bajariladi, aks holda(false) programma keyingi operatorlarni bajarishga o’tadi.
C++ tilining qurilmalarida operatorlarni blok ko’rinishida bo’lishiga imkon beradi. Blok ‘{‘ va ‘}’ belgi oralig’iga olingan operatorlar ketma-ketligi bo’lib, u kompilyator tomonidan yaxlit bir operator deb qabul qilinadi.
Quyida keltirilgan programmada if operatoridan foydalanish ko’rsatilgan.
#include
int main() {
int b;
cin>>b;
if (b>0)
{ // b>0 shart bajarilgan holat
cout << “b – musbat son”<
cout<<“Uning ildizi ”<< sqrt(b)<< “ ga teng ”<
}
if (b<0)
cout <<“b – manfiy son”; // b < 0 shart bajarilgan holat
return 0;}

Programma bajarilishi jarayonida butun turdagi b o’zgaruvchi e’lon qilinadi va klaviaturadan qiymati kiritiladi. Keyin b qiymatini 0 sonidan kattaligi tekshiriladi, agar shart bajarilsa (true) ‘{‘ va ‘}’ belgilar ichidagi operatorlar bajariladi va ekranga “b – musbat son” va uning ildizi chiqariladi. Agar shart bajarilmasa, bu operatorlar cheklab o’tiladi. Navbatdagi shart operatori b o’zgaruvchi qiymatini manfiylikka tekshiradi, agar shart bajarilsa yagona cout ko’rsatmasi bajariladi va ekranga “b – manfiy son” xabari chiqadi.