O’zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik instituti

Shaxsiy hokimiyat rejimi 
totalitarizm ko’rinishlaridan biridir. U ko’pgina jihatlari 
bilan totalitar rejimga o’xshab ketadi. Lekin unda «shaxsga siginish», dohiyga siginish 
ayniqsa kuchayadi. Boshqaruvning bunday usuli oqibatlari yaqin o’tmishimizdagi sho’ro 
hokimiyati davridagi holatdan hammamizga ma’lum. 
Shunga qaramay, bugungi kunda ham sobiq Ittifoqni qaytarish, tiklash hamma 
balolardan xalos etadi, deguvchilar uchrab turadi. O’zbekiston Prezidenti Islom Karimov 
bunday da’volarning butunlay asossizligiga e’tiborni qaratadi. Jumladan, u shunday 
degandi: «Tabiiy savol tug’iladi: O’zbekiston etmish yil mobaynida tekin xom ashyo makoni 
edi, xo’sh, o’sha ittifoqqa O’zbekiston va umuman O’rta Osiyo mintaqasi markaz va boshqa 
respublikalarni Yana suvtekin xom ashyo bilan ta’minlovchi sifatida qaytadimi? Sizlar shuni 
xohlaysizlarmi, janoblar va o’rtoqlar?!»
20
. 
Fashistik rejim. 
Bu totalitarizmning eng yuqori pog’onalariga xos shakllardan biri 
bo’lib, millatchilik mafkurasi, bir millatning boshqalaridan afzalligi to’g’risidagi tasavvurlar 
bilan, o’ta agressivligi bilan ajralib turadi. 
19
O’sha yerda. 
20
Каримов И.А. Узбекистон: миллий истиқлол, иқтисод, сиѐсат, мафкура 1-там. Т., ««O’zbekiston”». 1996, 207-bet.
 

---

88 
Fashizm davlat siyosati darajasiga ko’tariladigan millatchilik, irqchilik mafkurasiga 
asoslanadi. Milliy mushtaraklikni muhofaza yetish, geopolitik va ijtimoiy vazifalarni hal 
yetish, millat «sofligi»ni asrash fashistik davlatning maqsadi deb e’lon kdlinadi. Fashistik 
mafkuraning bosh shiori odamlar qonun oldida, hokimiyat, sud oldi-da teng bo’lishi 
mumkin emas - ularning huquq va majburiyatlari qaysi millatga, irqqa mansubliklariga 
bog’liq, degan yaramas aqidalardan iborat. Bunda muayyan millat oliy irqqa mansub va 
shuning uchun barcha zzguliklarga munosib deb e’lon qilinadi. Boshqalar faqat noraso, 
tuban odamlar sifatidagina yashashlari mumkin, deb hisoblashadi. 
Fashistik rejim insonga nafrat bilan qarovchi agressiv rejim bo’lib, barcha xalqparni, 
shu jumladan, o’z xalqini ham azob-uqubatlarga olib boradi. 
Fashizmni tavsiflovchi xususiyatlar: 
- dinsizlik; umuman dinga dushmanlarcha munosabatda bo’lish; 
- doimiy va go’yo «ideal» tuzum sifatida huquqiy totalitarizmni barpo yetish; 
- partiya yakka hukmronligini o’rnatish va ulardan o’sib chiquvchi korrupsiya va 
axloqiy buzilishlar; 
- millatchilik va jangovar shovinizmga mukkasidan kyetish; 
- safsatabozlik, laganbardorlik va despotiya suyak-suyagiga singab ketgan 
tsezarizmga butun borlig’i bilan berilib kyetish. 
Yuqoridagilarga qaramay, insoniyatga tahdid solmaydigan tuzumni rejim deb 
xisoblash mumkin emas. Mazkur rejim muayyan tarixiy shart-sharoitlarda vujudga kelishi 
mumkiligini hammamiz yaxshi bilamiz. Bunda jamiyatdagi ijtimoiy ixtiloflar, ommaning 
qashshoqpashuvi yaqqol ko’zga tashlanadi. Umuman, fashizm bolshevizmga qarshi javob 
sifatida, davlat-muhofaza kuchlarining o’ngga tomon jamlanishi ko’rinishvda dunyoga 
kelgan. Kuchlarning bunday jampanishi hatto demokratik davlatlarning o’zvda ham 
keyinchalik amalga oshirilaverishi mumkin. Milliy xavf-xatar choglarida xalqning sog’lom 
kuchlari hamisha mudofaa-diktatorlik yo’nalishida jamlanadi. Qadimgi Rimda shunday 
bo’lgandi, yangi Ovropoda ham shunday bo’lgan, bundan keyin ham shuvday bo’ladi