O’zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik instituti

 
Huquqiy munosabatlar tarkibi
Ѕуєуєий муносабат
Юридик 
факт 
Ѕуєує 
субъекти 
ашѐлар 
маънавий 
ижод 
маѕсули 
шахсий 
номулкий 
неъматлар 
муносабатлар 
Субъектив 
ѕуєує ва 
мажбуриятлар 
юридк шахс 
жисмоний 
шахс 
ѕуєує лаѐєати 
муомала 
лаѐєати 
Ѕуєуєий муносабат 
объекти 

---

168 
3) Huquqiy munosabatlar ishtirokchilikning xulq-atvori va uning natijalari. 
Inson faoliyati, xulq-atvori huquqiy munosabatlar vositasida tartibga solinuvchi ob’yekt 
sifatida maydonga chiqdi. Aksariyat hollarda majburiyat o’tovchi sub’yektivning xulq-atvori 
huquqiy munosabat ob’yekti bo’ladi. Masalan, O’zbekiston Respublikasining Ma’muriy 
javobgarlik to’g’risidagi kodeksiga muvofiq, ichki ishlar idoralari jazoni o’tab qaytgan 
shaxslar ustidan ma’muriy nazorat o’rnatadi va amalga oshiradi. Bunda nazorat ostida 
bo’luvchi shaxsning faoliyati, yurish-turishi, xulq-atvori militsiya bilan jazo o’tab chiqqan 
shaxs o’rtasidagi huquqiy munosabatning ob’yekti bo’ladi. 
Xulq-atvorning natijasi deganda, u yoki bu harakat yohud harakatsizlik keltirib 
chiqaradigan oqibat tushuniladi. Ko’pgina huquqiy munosabatlar muayyan oqibatga 
erishish uchun o’rnatiladi va amalga oshiriladi. Bu holda xulq-atvor emas, balki uning 
natijasi huquqiy munosabatning ob’yekti sanaladi. Masalan, yuk tashish shartnomasi 
asosida kelib chiquvchi huquqiy munosabatni olaylik. Bunda huquqdor shaxsni (yuk qabul 
qilib oluvchi tomonni) majburiyat o’tovchi shaxsning qanday xatti-harakatlar sodir etishi 
qiziqtirmaydi. Balki uning harakatlari natijasi, ya’ni yukni muayyan muddatda belgilangan 
joyga yetkazib berishi qiziqtiradi.
4) Shaxsiy nomulkiy ne’matlar.
Huquqiy munosabatning shaxsi nomulkiy 
ob’yekti deganda, nomoddiy ne’matlar, insonning bevosita shaxsiyat bilan bog’liq narsalar 
tushuniladi. Bular – insonning hayoti, qadr-qimmati, sha’ni, sog’lig’i kabilar. Insonni 
hayotdan mahrum etish jinoyatdir. Deyarli barcha davlatlarda jinoyat qonunchiligida inson 
hayotiga tajovuz qilish jinoiy javobgarlikka sabab bo’ladi. Shuningdek, insonning hayoti, 
sog’lig’i, sha’ni, obro’-e’tibori, qadr-qimmati fuqarolik, ma’muriy, nikoh va oila hamda 
boshqa qonunchilik sohalari tomonidan muhofaza etiladi.