O’zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik instituti

Ijroiya organlari. 
Ijroiya hokimiyati bevosita mamlakatni boshqarayotgan 
hukumatga tegishlidir. Hukumat, odatda, hukumat rahbari (bosh vazir, kengash raisi yoki 
vazirlar mahkamasi raisi, birinchi vazir, kanslyer va shu kabilar), uning o’rinbosarlari va 
hukumat a’zolaridan iborat bo’lib, ular davlat boshqaruvining alohida idoralarini (vazirlik-
lar, departamentlar) boshqaradi va vazirlar, kotiblar, statis-kotiblar deb nomlanadi. 
Har bir davlatda bitta hukumat tashkil etiladi. Fedyerativ davlatda umumfedyeral 
hukumati va fedyeratsiya a’zolari hukumati mavjud bo’ladi. 
Hukumat o’z vakolati doirasiga kiruvchi barcha masalalar bo’yicha ijro etilishi 
majburiy bo’lgan huquqiy hujjatlar chiqaradi (farmonlar, dekretlar, qarorlar va 
farmoyishlar). 
Hukumat o’zining ko’p tomonlama faoliyatini davlat ma’muriyatining ko’p sonli 
organlari - vazirliklar, mahkamalar va komissiyalar va shu kabilar orqali amalga oshiradi. 
Vazirliklar va boshqa idoralar murakkab, keng taraqqiy etgan amaldorlarning burokratik 
apparatiga ega bo’lib, davlat mexanizmi asosini tashkil etadi. 
Huquq organlari birmuncha murakkab, fuqarolik, jinoiy, ma’muriy, harbiy dala, 
transport va boshqa sudlardan iborat tizimdir. Uning boshida oliy va konstitutsiyaviy sudlar 
turadi. Sud organlari sud yuritishning protsessual huquqi tomonidan tartibga solinadigan 
odil sudlovni amalga oshiradi. 
Sudlar mustaqildir. 
Qonunchilikda barchaning qonun va sud oldida tengligi, ishni 
ko’rib chiqishda maslahatchilarning ishtirok etishi, aybdorning himoyalanish huquqi kabi 
demokratik tamoyillar belgilab qo’yilgan. 
Davlat mexanizmiga davlat hokimiyatining asosiy kuchini tashkil etuvchi harbiy 
kuchlar, xavfsizlik organlari, politsiya (militsiya) kiradi. Militsiyaning vazifasi - jamoat 
tartibini himoya qilish va davlatning ichki xavfsizligini ta’minlashdir. Militsiya o’z 
faoliyatining turli jihatlariga ko’ra tor ixtisosliklarga bo’linadi. Masalan, siyosiy militsiya ichki 
xavfsizlikni ta’minlaydi, o’z davlatining siyosiy muxoliflariga qarshi kurash olib boradi. Jinoiy 
militsiya jamoatchilik tartibini saqlaydi. U transport militsiyasi, chegara militsiyasi, 

---

109 
sanitariya militsiyasi, o’rmonchilik militsiyasi va shu kabilarga bo’linadi. 
Davlat mexanizmida mahalliy hokimiyat organlari alohida o’rin egallaydi. Bunday 
organlar yoki mansabdor shaxslar (gubyernatorlar, prefektlar, komissarlar va shu kabilar) 
odatda hukumat tomonidan u yoki bu hududni boshqarish uchun tayinlanadi (Finlyandiya, 
Lyuksemburg). Ko’pincha tayinlangan mansabdor shaxslar bilan birga hududiy miqyosda 
aholi tomonidan saylangan mahalliy hukumat organlari faoliyat ko’rsatadi. Shunday 
davlatlar ham borki, u yerda mahalliy o’z-o’zini boshqarish vazifasini aholi tomonidan 
saylanadigan mahalliy ma’muriyat bajaradi.